212
İSTANBUL, Marmara Bölgesi’nde, İstanbul Bo-
ğazı’nın iki yanında yer alan il. Kuzeyde Kara-
deniz, güneyde Marmara Denizi arasında kalır;
doğuda Kocaeli, batıda Tekirdağ illeriyle sınır-
lanır; kuzeybatıda Kırklareli ile de kısa bir sınırı
vardır. Yüzey Biçimleri: Ana karakterini, Mar-
mara Havzası’nın Doğu Marmara bölümünde
yer alan iki ana peneplen (yarıova) arasına sı-
kışmış, Boğaz, Haliç ve akarsularla parçalanan
bir platolar topluluğu oluşturur. Topraklarının
temeli, birinci zaman yaşlı kayaçlardan oluşur.
Daha sonraki jeolojik zamanlarda, ilin engebeli
topografyası değişerek bugünkü düz alanlar,
yumuşak ve alçak sırtlar, yuvarlak tepeler gö-
rünümünü aldı. Yüz ölçümünün %9,5’unu kap-
layan dağlar, Trakya’da Istranca Dağlarının,
Anadolu’da Kocaeli Sıradağlarının alçak uzan-
tılarıdır. Karadeniz’e paralel olarak İstanbul’a
sokulan Istranca Dağları, Tekirdağ-İstanbul sı-
nırında ancak 259 metre yüksekliğe ulaşır. Ya-
lıköy’den sonra küçük tepecikler durumunda
sürer ve Terkos Gölü’nün batısında 114 met-
reye dik iner. Öte yandan Boğaziçi ve Haliç va-
dilerinin II. ve III. zamanlarda aşınmaya
uğraması sonucu Boğaz’ın her iki yakasında yer
yer yükselmeler oldu. Anadolu yakası Trak-
ya’dan daha yüksek olmasına karşın Karade-
niz’den Marmara’ya dek ilin kentsel yerleşim
alanı içinde ve özellikle Haliç çevresinde yer
alan sırt ve tepeler İstanbul’a ilginç bir görüntü
kazandırdı. İstanbul’a 7 tepeli kent denilmesine
yol açan bu tepelerin ilki Marmara Denizi ile
Haliç arasında uzanan yarımadanın en uç nok-
tası olan Sarayburnu Tepesi’dir. Üzerinde Top-
kapı Sarayı, Ayasofya, Sultan Ahmet Cami ve
Gülhane Parkı’nın yer aldığı Sarayburnu Te-
pesi’ni, Nuruosmaniye Tepesi izler; bu sırtın
üzerinde ise Nuruosmaniye Camisi, Çember-
litaş, Sultan Ahmet Türbesi yer alırken tepenin
denize dek inen vadisinde Valide Sultan Cami,
Mısır Çarşısı ve Sirkeci Garı sıralanır. Bu iki
sırtın arasında ise üzerinde İstanbul Üniversi-
tesi’nin bulunduğu Beyazıt Tepesi, Beyazıt Te-
pesi’nin hemen batısında Fatih Tepesi yer alır.
Bu iki sırtın Haliç tarafında ise Sultan Selim Te-
pesi ve Tekfur Sarayı’nın bulunduğu tepeler sı-
ralanır. Davutpaşa Tepesi ise Aksaray’ın
batısında kalır. İlin Anadolu yakasındaki yük-
seltileri kıyıya yakın ve Trakya’ya oranla daha
diktir. 438 metre yükseltili Kayış Dağı’nı 261
metre yükseltili Büyük Çamlıca ve daha az yük-
seltili Küçük Çamlıca tepeleri yer alır. Bunların
dışında Ömerli ve Şile çevresinde de tek tek te-
pelere rastlanır. Başlıcaları Alemdağ (442
metre) ve Gürgentepe’dir. Trakya ve Kocaeli ya-
rıovaları arasında dağılan platolar, kuzey ve gü-
neyden denizle sınırlıdır. Boğazın batısında
kalan platolar doğusundakilere oranla daha
dalgalıdır. Çatalca Yarımadası’nın kuzeybatısın-
dan Kilyos’a dek uzanan Karadeniz kıyı şeridi-
nin hemen gerisinden başlayan akarsularla
yarılı bu düzlük, güneye doğru yükseltisini yi-
tirerek girintili çıkıntılı bir kıyı kuşağıyla Mar-
mara Denizi’nde son bulur. Platonun doğu ucu
İstanbul Anadoluhisar'daki Göksu Deresi'nden bir görünüm
İstanbul
Yüz ölçümü
:5.170 km
2
Nüfusu
:12.697.164 (2008)
İlçe sayısı
:32
İl trafik kodu
:34
İSTANBUL
