ÖN SÖZ
Geçenlerde bir gazetede Türk Dil Kurumunun sözlük çal›flmalar› övülüyor; ama
efl, karfl›t ve mecaz anlaml› sözcüklerle iliflkili bir çal›flma yapmamas› kurumun elefl-
tirilmesine neden oluyordu. Ben de âcizane baflta ö€rencilerin daha sonra da tüm il-
gililerin yararlanabilece€i bir sözlü€ü yapmaya soyundum. Böylece yaklafl›k 20 bin
sözcükle ilgili 50 bin aç›klama içeren bir sözlük olufltu. Elinizdeki kitap bildi€im kada-
r›yla bir
ilk
tir. Efl, karfl›t ya da mecaz anlaml› sözcüklerle ilgili sözlükler flimdiye ka-
dar yap›lm›flt›r; ama bu üç konuyu birlikte içeren bir sözlü€e rastlamad›m.
fiöyle çevrenize bir bak›n, birçok nesnenin yabanc› sözcüklerle adland›r›ld›€›n›
görürsünüz: kuaför, restoran, rezidans... Hâlbuki uygarl›k dil ile yarat›l›r. Atatürk’ün
gösterdi€i ça€dafl uygarl›k sav›m›zda ilerlemek istiyorsak dilimizi yeterli bir duruma
getirmeliyiz. Onun için her ayd›na büyük görevler düflmektedir.
Bu sözlük, dilimizdeki yabanc› kökenli sözcüklerin öz Türkçe karfl›l›klar›n› suna-
rak dilimizin yal›nlaflmas›na katk›da bulunacakt›r.
SBS ve ÖSS s›nav›na haz›rlanan ö€rencilerin sözlü€ümüzden çok yararlanaca-
€›n› umuyoruz. Çünkü Türkçe sorular›n›n yaklafl›k % 80’i konumuzla ilgilidir: Söz-
cükte anlam, cümlede anlam, paragraf, anlat›m bozukluklar›. Sözlü€ümüzden yarar-
lananlar›n bu sorular› kolayca cevaplayaca€›n› düflünmekteyiz.
Bu sözlük çocuklar›na ödevlerinde yard›mc› olmak isteyen velilere de yard›mc›
olacakt›r.
Sözlü€ümüz sevgili ö€retmen arkadafllar›m›za da yard›mc› olacakt›r. Türkçe ö€-
retmeni olan arkadafllar›m bunlar› bilirler; ama sözlü€ümüz onlara soru haz›rlamada
vakit kazand›rabilir. Di€er derslerin ö€retmenleri de asl›nda önce Türkçe ö€retmeni-
dirler. Onlar›n da yazma ve konuflmalar›nda öz Türkçe sözcükler kullanmalar›n›n,
kendi dallar›yla ilgili terimlerin Türkçe karfl›l›klar›na yer vermelerinin önemini belirt-
mek istiyoruz.
Sözlü€ümüzün yazarlar, konuflmac›lar, gazeteciler, reklamc›lar, bulmaca merak-
l›lar› ve televizyon yar›flmac›lar› için nas›l yard›mc› olaca€›n› ayr›nt›l› anlatmaya ge-
rek var m›?
‹nsanlar konuflarak anlafl›rlar. Sözcüklerin do€ru ve yerinde kullan›l›fl›, yanl›fl an-
lafl›lmalar› önleyip yazma ve konuflmada belli bir çekicilik sa€lar. Güzel yazma ve
konuflma yoluyla kazançlar›m›z› -mevki, ün, para, sosyal erk- düflünürsek sözlü€ü-
müzün önemini göz ard› edemeyiz.
Sözlük arad›klar›n›z› kolayca bulabilmeniz için efl, karfl›t ve mecaz anlaml› söz-
cükler olarak üç
bölüm
den oluflmaktad›r.
Her sözlü€ün oldu€u gibi bu sözlü€ün de eksikleri olacakt›r. Onun için elefltirile-
rinize her zaman aç›k oldu€umuzu belirtmek isterim.
Güzel dilimiz ile ilgili her çal›flmada baflar›l› olman›z dile€iyle sayg›lar sunar›m.
Muharrem DEN‹Z
Emekli Türk Dili ve
Edebiyat› Ö€retmeni
