CİHANNÜMA’YA GÖRE TÜRKİYE
XVII. yüzyılın yetiştirdiği en önemli entelektüel olan Katip Çelebi (1609-1657), sadece Türk coğrafya tarihinde değil, Türk batılılaşma tarihinde de oldukça önemli bir yer işgal etmektedir. Katip Çelebi, coğrafya yanında başka bilimlerle de ilgilenmiş ve içlerinde en meşhurları “Keşfüz-zünun” ve “Cihannüma” olmak üzere toplam 21 eser kaleme almış çok yönlü bir müelliftir. Onun coğrafya sahasında yazdığı “Cihannüma” isimli eser, daha sonra matbaanın kurucusu İbrahim Müteferrika (1674-1745) tarafından basılan ilk kitaplar arasındadır.
Fakat Müteferrika bu kitabı basarken hem kendi çalışmaları hem Ebubekir Behram Dımeşki’den (ö. 1691) hem de başka eserlerden geniş oranlarda faydalanarak bazı ilaveler yapmıştır. Dolayısıyla burada ele alınan haritanın sadece Katip Çelebi’ye ait olduğunu söylemek doğru değildir. Hatta bu haritayı Katip Çelebi, Müteferrika ve Dımeşki tarafından hazırlanmış “ortak” bir eser olarak görmek daha doğru olacaktır.
Haritanın değerlendirilmesi ile ilgili olarak şunları söylemek mümkündür: Öncelikle kitabın