152
DİYARBAKIR, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin orta
bölümünde il. İlin doğusunda Batman, Muş; güne-
yindeMardin,batısındaŞanlıurfa,Adıyaman,Malatya;
kuzeyinde Elâzığ ve Bingöl yer alır. Yüzey Biçimleri:
KuzeydeGüneydoğuToroslar,batıdaKaracadağvegü-
neyde, batı-doğu yönünde yayılan ve “Mardin Eşiği”
adı verilen kitle arasında kalan Diyarbakır ili toprakları,
ortasındanDicleIrmağı’nıngeçtiğiçanaklaşmışbirhav-
zadır. İlin kuzeybatısında yer alan Maden Dağları, çok
yüksekdeğildirveDicleIrmağı’ylakesintiyeuğradıktan
sonradoğuyadoğruuzanır.İlinkuzeysınırıGüneydoğu
Torosların eteklerinde sonlanır. Kuzeydoğuda Muş ili
sınırında arazi gene yükselir veHaçreşDağlarının (Ka-
raçavuş Dağları) uzantılarını oluşturur (Kurtik Dağı
2.648metre).Doğuda,kuzeydengüneyedoğruinerken
SasonDağlarının(AydınlıkDağları)etekleri,yeriniBat-
man Çayı ve Dicle Irmağı’nın oluşturduğu Diyarbakır
Havzası’nabırakır.GüneydeMardinEşiği,Güneybatıda
Karaca Dağı ile (Baytepe, Mirinmir 1.938 metre) çev-
relenen havza, kuzeybatıya doğru gidildiğinde alçal-
mayabaşlarveMardinDağıeteklerindeFıratIrmağıile
buluşur. Diyarbakır havzasını oluşturan Dicle Irmağı,
kuzeyden Maden Çayı’nı, güneyden gelen Göksu ve
Savurderelerinialır.Dicle,havzadakidiğerbütünakar-
suları toplar. Yalnızca Çermik ilçesinden geçen Sinek
Çayı, oldukça dar bir alandan sularını Fırat Irmağı’na
ulaştırır.Buderelerinhementümüilkbahardakabaran,
yazınçokyoksullaşanyadakuruyanakarsulardır.İklim
ve Bitki Örtüsü: Diyarbakır ilinde tipik bir karasal iklim
görülür. Güneydoğu Torosların koruyucu perdesi, Di-
yarbakırhavzasınakışsoğuklarınıngirmesiniönler.Bu
nedenleDiyarbakır’dakış,soğukgeçmesinekarşınçok
şiddetlideğildir.Yağışlarkışveilkbaharaylarındaolur.
Enyağışlıolanocakayıortalaması80mm’dir.Enkurak
olan ağustos ayının yağış ortalaması ise 0,6 mm’dir.
Yılda ortalama 88 gün yağış olur. Yağışlar kuzeyden
güneye doğru azalır. Diyarbakır ilinde yazlar çok sıcak
geçtiğinden birçok küçük dere kurur. Bu nedenle Di-
yarbakırhavzası,otsubitkilerinegemenolduğubirboz-
kır görünümündedir. Diyarbakır ilini çevreleyen
dağlarda yer yer ormanlar görülür. İl yüzeyinin%8’ini
kaplayan ormanlık alan içinde meşe ağaçları çoğun-
luktadır. Kış ve ilkbahar sıcaklarıyla yeşeren otlar yaz
mevsiminingetirdiğikavurucusıcaklarlahemensararır.
Havzadakiyeşillikleryalnızcaakarsuboylarındavarlığını
sürdürür.Ekonomi:İlinsebzebahçelerivetarlalarından
önemli miktarda tahıl, baklagil, sebze ve meyve elde
edilir; karpuzuyla ünlüdür. Güneydoğu Anadolu Pro-
je’sinin(GAP)gerçekleşmesindensonrayöredebüyük
üretimartışıolmuştur.İldepetrol,Hazroilçesindelinyit
çıkarılır. Sanayi gelişmemiştir. İlk devlet yatırımı olarak
1935’te kurulan rakı fabrikası, ilin tek sanayi tesisidir.
1950’lerdeözelsektörtarafındandokuma,kereste,tuğla
vekiremitfabrikalarıaçıldı;SümerbankYünlüDokuma
Fabrikası1952’deçalışmayabaşladı.İldeet kombinası,
un ve süt ürünleri, salça, pamuk ipliği, halı, çimento,
türbin ve jeneratör fabrikaları yanı sıra kuyumculuk,
bakırcılık, demircilik gibi küçük sanayi kolları geliş-
miştir. Puşi denilen ipekli dokuma vemobilya üreten
birçok iş yeri ve kentin adıyla anılan bir havaalanı var-
dır. Turistik Yerler: Diyarbakır ve yöresi: Diyarbakır
Kalesi, Diyarbakır Ulucamii, Fatih Paşa Camii (16
yüzyıl), Melik Ahmet Paşa ve Mesudiye Medreseleri
(13. yüzyıl), ZinciriyeMedresesi (13. yüzyıl), İskender
Paşa Türbesi (16. yüzyıl), Deliller Hanı (16. yüzyıl),
Dicle Köprüsü. Diyarbakır’ın 20 km kuzeybatısında
Diyarbakır
Yüz ölçümü
:15.162 km
2
Nüfusu
:1.492.828 (2008)
İlçe sayısı
:14
İl trafik kodu
:21
DİYARBAKIR
Diyarbakır surlarından kente bakış
