372
AKÇAKALE
Şanlıurfa iline bağlı ilçe ve bu ilçenin
merkezi olan kent. Suriye sınırı boyunca
uzanan demir yolunun kuzeyinde kurul-
muştur. Suriye’nin Tell Ebyaz kasabasıyla
karşı karşıyadır. İlçe topraklarının batısı
dağlık olup kuzeyinde Harran Ovası, güne-
yinde Tektek Dağları yer alır. Düz ve geniş
bir kayalık durumunda olan bu dağlarda
yükseklik 600 metreyi pek geçmez. İlçenin
orta kesiminde yer alan düzlük, Culap Suyu
ile sulanır. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa
dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday,
arpa ve mercimektir. Dağlık kesimlerde hay-
vancılık yapılır. İlçede özellikle hayvan ürün-
lerine dayalı el sanatları gelişmiştir. Suriye
sınırında olması sebebiyle ilçe, bölgedeki
sınır ticaretinin merkezidir. Cumhuriyet dö-
neminde Harran’ın bucağıyken 1946’da
şimdiki yere taşınmıştır.
Nüfusu: 79.728 (2008)
BİRECİK
Şanlıurfa iline bağlı ilçe ve bu ilçenin mer-
kezi olan kent. Şanlıurfa-Gaziantep kara
yolu üzerinde, Fırat Irmağı kıyısındadır. İl-
çenin Şanlıurfa’ya uzaklığı 83 km’dir. İlçe
toprakları genelde dağlıktır. Doğusunda Arat
ve Babahat dağları, güneydoğusunda Beko
Dağı, kuzeybatısında Kazan Dağı yer alır.
Ekonomisi tarıma ve hayvancılığa dayalıdır.
Yüksekliğin 1000 metrenin altında olduğu
dağ, yamaç ve eteklerinde zeytin ve fıstık ye-
tiştirilir; hayvan beslenir. Hayvancılığa bağlı
olarak süt, yağ, peynir, yün ve yapağı üreti-
lir. Birecik Ovası’nda ve diğer küçük düzlük-
lerde ise kenevir, pamuk, kendir gibi bitkiler
yetiştirilir. Türkiye’de nehir üzerine kurulu
en uzun köprüye sahip olan ilçe, Fırat üze-
rindeki ulaşım sebebiyle çok eski bir yerle-
şim merkezidir. Nehir ulaşımı, aynı zamanda
ilçede tekne ve sal yapımının gelişmesine
neden olmuşsa da günümüzde nehir taşı-
macılığı önemini kaybetmiştir. İlçenin
önemli bir özelliği de, soyu tükenmeye yüz
tutan kelaynak kuşlarının dünyadaki birkaç
yaşam alanından biri olmasıdır. Soyunun
tükenme tehlikesine karşı 1977’de Kelaynak
Üretme İstasyonu kurulmuştur. İlçe aynı za-
manda Fırat çevresindeki doğal kumsalları,
motel ve gazino gibi tesisleriyle bir dinlence
niteliği taşır. İlçede, Selefkiler döneminden
kalma kale, en eski tarihî eserlerden biridir.
Nüfusu: 85.921 (2008)
BOZOVA
(eski adı: Yaylak), Şanlıurfa iline bağlı
ilçe ve bu ilçenin merkezi olan kent. Gü-
neydoğu Anadolu Platosu’nda, Urfa’nın
42 km kuzeybatısında kurulmuştur. İlçe
toprakları genelde engebelidir. Kuzey ve
doğusu dağlık olup, güneyinde Bitik ve
Macunlu derelerinin suladığı geniş düz-
lük ve ovalar yer alır. Köyler daha çok bu
düzlük bölgelerde toplanmıştır. Çevresi-
nin başlıca ürünleri buğday, arpa ve ak-
darıdır. İlçe yakınında iki küçük göl vardır.
Bunlardan alınan sularla bahçeler sulan-
makta ve değirmen işletilmektedir. İlçenin
önemli gelir kaynağı, küçükbaş hayvan
yetiştiriciliğidir. Dokumacılık, ilçenin
başlıca el sanatıdır. Belediyesi 1926’da
kurulmuş, 1930’da ilçe olmuştur.
Nüfusu: 58.575 (2008)
CEYLANPINAR
(Eski adı: Resulayn), Şanlıurfa iline bağlı
ilçe ve bu ilçenin merkezi olan kent. Vi-
ranşehir’in 51 km güneyinde, Suriye sınırı
yakınındadır. İlçe toprakları verimli Viran-
şehir Ovası’nda yer alır ve en önemli bö-
lümünü, Ceylanpınar Devlet Üretme
Çiftliği kaplar. Bu verimli toprakları, Ka-
racadağ eteklerinden doğan Habur Çayı
sular. Ekonomisi tarıma dayalıdır. Sula-
nan bölgelerde pirinç ve yem bitkileri,
diğer bölgelerde tahıl yetiştirilir. İlçe eko-
nomisinde hayvancılık önemli yer tutar;
sığır ve koyun beslenir. Sınır kenti oldu-
ğundan ilçede sınır ticareti gelişmiştir. İl-
çenin gelişmesinde Devlet Üretme
Çiftliği’nin önemi büyüktür. Viranşehir’e
bağlı bir bucak merkeziyken, 1981’de ilçe
merkezi yapılmıştır.
Nüfusu: 71.272 (2008)
HALFETİ
Şanlıurfa iline bağlı ilçe ve bu ilçenin
merkezi olan kent. Doğuda Bozova, gü-
neydoğu ve güneyde Birecik ilçeleri, batı
ve kuzeybatıda Gaziantep, kuzeyde Adıya-
man illeriyle çevrilidir. Batısında Fırat Va-
disi, güneyinde Kızıldağ yer alır.
Yükseklik batıdan doğuya, kuzeyden gü-
neye doğru artar. Nüfusu daha çok Fırat
Vadisinde toplanmıştır. Ekonomisi tarıma
dayalı olup en çok zeytin ve fıstık yetişti-
rilir. Romalılarca kurulan Ekamia kenti,
ilçe sınırları içinde kalır. Yavuz Sultan
Selim döneminde Osmanlı topraklarına
katılmıştır.
Nüfusu: 40.747 (2008)
HARRAN
(Eski adı: Altınbaşak), Şanlıurfa iline
bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezi olan
kent. İl merkezi Şanlıurfa’nın 44 km gü-
neyinde yer alır. İlçe toprakları içindeki
tarıma elverişli bu topraklarda genel-
likle buğday ve arpa ekilir. Pamuk,
mercimek ekimi de oldukça önemli bo-
yuttadır. GAP kapsamında Aşağı Fırat
Projesi’nde yer alan ova, 1991’de bu
projenin tamamlanmasından sonra ta-
mamen sulanmaya başladı. İlçede Me-
zopotamya’daki uygarlıkların izlerine
sık rastlanır. Bizans çağından kalma bir
kale, Hitit, Roma yapıtları ve Türk-İslam
devrinden kalma 40 metre yüksekliğin-
deki gözlem kulesi en önemli yapıları-
dır. Ayrıca arı kovanına benzeyen
Harran evleri ilginç bir özellik taşır. Ak-
çakale’ye bağlı bucak merkeziyken 19
Haziran 1987’de 3392 sayılı Kanunla
ilçe oldu.
Nüfusu: 61.520 (2008)
HİLVAN
Şanlıurfa iline bağlı ilçe ve bu ilçenin
merkezi olan kent. Diyarbakır-Şanlıurfa
kara yolu üzerindedir. Fırat’ın kollarıyla
sulanan, hafifçe dalgalı bir yayla üze-
rinde yer alan ilçe topraklarının batı ve
kuzeybatısında Fırat Vadisi yer alır; gü-
neydoğudan batıya doğru alçalan bir
plato görünümündedir. Karacadağ etek-
lerinden kaynağını alan dereler Fırat’a
karışır. Bu derelerin Fırat’a karıştıkları
bölgede Hilvan Ovası yer alır. Ekono-
misi tahıl, baklagiller üretimi ve hay-
vancılığa dayanır.
Nüfusu: 40.776 (2008)
SİVEREK
Şanlıurfa iline bağlı ilçe ve bu ilçenin
merkezi olan kent. Yüz ölçümü bakı-
mından Urfa’nın en büyük ilçesi olup,
topraklarının kuzeybatısında Fırat Va-
disi, kuzey ve kuzeydoğusunda Ziyaret
ve Gavurdağları ile Karacadağ yer alır.
İlçe topraklarını Fırat’ın kolları olan
Zengeçur Cem ve Hamdur çayları sular.
Tarım ve hayvan ürünleri pazarıdır.
Kilim dokumacılığı ve keçecilik yaygın
el sanatlarıdır. İlçe, Sümer, Akkat, Eti,
Kamuk, Asur, Murri-Mittani, Roma, Sa-
sani, Arap, Selçuklu ve Osmanlılar za-
manında beylik ve hükûmetlere
başkentlik yapmıştır.
Nüfusu: 204.638 (2008)
SURUÇ
Şanlıurfa iline bağlı ilçe ve bu ilçenin mer-
kezi olan kasaba. İlçe toprakları Suruç
Ovası’nı kaplar. Önemli akarsuyu Çerme-
lek’tir. Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca
tarım ürünleri buğday, çiğit, arpa, pamuk,
kenevir, kendir, mercimek ve üzümdür.
Ayrıca az miktarda Antep fıstığı, nohut,
susam yetiştirilir. Muşritpınar bucağında
ŞANLIURFA’NIN İLÇELERİ
