1563
n
Denizci, şair ve bilgin Seydi Ali Reis öldü.
Barbaros Hayrettin yanında Akdeniz savaşlarına katıldı
(1483-1546). 1553’te Mısır kaptanlığına atandı.
1554’te El Mason burnu yakınlarında Portekiz donan-
masına yenildi. Karaya çıkarak Gücerat, Sint, Horasan,
Irak-Acem, Maveraünnehir, İran yoluyla 1557’de ülkesi-
ne döndü. Uzun yolculuğunu anlatan ve gezi türünün ilk
eserlerinden sayılan Mir’at-ül-Memalik’i (Memleket Ay-
nası), Edirne’de I. Süleyman’a (Kanunî) sundu. Osmanlı
bilim tarihinde önem taşıyan öteki eseri Muhit’tir. Bu
eserde bir denizcinin bilmesi gereken tüm bilgileri açık-
lar. Kâtibi mahlasıyla şiirler de yazdı.
1564
n
Ressam, şair matematikçi Matrakçı Nasuh öldü
(28 Nisan).
Matrakçı Nasuh:
Asıl adı Nasuh bin Karagöz bin Abdul-
lah el-Bosnavi’dir. Enderun’da yetişti.Yavuz Sultan Selim
ve Kanunî Sultan Süleyman’a sunduğu yapıtlarla (ma-
tematik, coğrafya, tarih) ünlüdür. Ayrıca silâhçılık, oyun-
cakçılık ve yazı sanatında da ustalaşmıştır. “Cemalü’l-
Küttab ve Kemali’l-Hisab” (1517), 2 bölüm ve 22 bap-
tan oluşup Yavuz Sultan Selim’e ithaf edilmiştir. “Kena-
niyye fil Hisab”, “Umdetü’l-Hisab” (Hesabın İlkesi) adlı
yapıtları, matematikle ilgiliydi.
1533’te ilk matematik eserinin geliştirilmişi Umdetü’l-
Hisab’ı yazdı. Kanunî’ni bazı seferlerine katılarak sefer-
lerin günlüğünü kaleme aldı. Beyan-ı Menazil-i Sefer-i
Irakeyn-i Sultan Süleyman Han adıyla bilinen 1533-37
seferinin yazmasını minyatürlerle zenginleştirdi.
I. SÜLEYMAN DÖNEM‹ OLAYLARI
lad›. Daha sonra savafl, hem denizde
hem karada devam etti. Fakat savafla
Piyale Pafla tamamen hâkim
olmufl, kesin zaferi Türkler-
in kazanaca¤› anlafl›lm›flt›.
Nitekim, deniz savafl›n›n
birinci günü Türklerin
kesin zaferiyle bitti.
Deniz savafl› bit-
tikten sonra Piyale
Pafla’n›n askerleri
Cerbe Kalesi’ni
kuflatt›lar ve bir
süre sonra ele geçir-
diler. Kaleyi savunan
9 bin ‹spanyol askerin-
den hiçbiri kurtulamad›.
Cerbe zaferinden k›sa bir süre sonra Türk do-
nanmas›, Piyale Pafla’n›n kumandas›nda Haçl› donanma-
s›yla karfl›laflmak üzere denize aç›ld› ve Akdeniz’in çok
önemli bir üssü olan Malta adas›n› ele geçirmeye karar
verdi. Turgut Reis (Pafla) ve Piyale Pafla, Malta’n›n ele
geçirilmesinde ›srar ediyorlard› ve Divan da bunu nihayet
kabul etti.
Türk donanmas› 30.000 asker, 144 savafl gemisi ve
50 nakliye gemisinden olufluyordu. Bunlara 30 bin asker
bindirilmiflti. Donanmaya Kaptan-› Derya Piyale Pafla, ka-
ra askerine Mustafa Pafla kumanda ediyordu. Bunlara,
Trablusgarp’tan hareket edecek Turgut Reis’in filosu ile
Cezayir’den hareket edecek Hasan Pafla’n›n filosu da ka-
t›lacakt›.
Donanma Malta’ya ulaflt›. 20 bin asker karaya ç›kar›l-
d›. Karaya ç›kan askerler, Malta Kalesi’nden sonra adan›n
en güçlü direnme merkezi olan Saint-Elme’yi kuflatt›lar.
Az sonra Turgut Pafla ve Uluç Ali Reis kumandas›ndaki
filolar da geldi.
Saint-Elme Kalesi’nin önünde çok fliddetli çarp›flmalar
oldu. Ard arda yap›lan sald›r›lardan, hem Türkler hem ka-
leyi savunanlar a¤›r kay›plar verdiler. Surlar iyice tahrip
olduktan sonra Turgut Reis, 5 bin askerle hücuma geçti.
Alt› gün sonra ve 8. hücumda kaleye girildi. Gö¤üs gö¤ü-
se yap›lan çok fliddetli çarp›flmalardan sonra kale fethedil-
di (1560).
181
Matrakç› Nasuh’un
Beyan-› Menazil-i Sefer-i Irakeyn
(Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1976)
