279
manoğulları döneminden pek çok yapı günü-
müze ulaşmıştır. Anadolu Selçuklu döneminin
en önemli eserlerinden Sahipata Külliyesi
(1258-1283), cami, türbe, hamam gibi yapılar-
dan oluşur. Anadolu Selçuklu döneminin bili-
nen ilk ağaç direkli camii olan yapının yalnızca
çini mozaik süslemeli mihrabı ayaktadır. Cami-
nin kapısı, Anadolu’nun sağlam durumdaki en
eski çifte minareli taçkapısıdır. Anadolu Sel-
çuklu Veziri Sahip Ata Fahreddin ve oğullarının
gömülü olduğu türbe, Anadolu Selçuklu çini
sanatının en gelişmiş örnekleriyle bezelidir.
Anadolu Selçuklu yapısı en eski camilerden biri
olan Alaeddin Camii (1155), çok ayaklı bir
plana göre yapılmış olup düz bir çatıyla örtü-
lüdür. Sadreddin Konevi Camii ve Türbesi
(1274), Selçuklu çini sanatının özgün bir ör-
neği olan sivri mihrabı ve döneminin ahşap iş-
çiliğini yansıtan, bitki motifleri ve geometrik
motiflerle süslü ahşap pencere kanatlarıyla ün-
lüdür. II.Kılıç Arslan döneminde yapıldığı anla-
şılan İplikçi Camii (12. yüzyıl), dikdörtgen
planlı ve yedi neflidir. Yapılan kazılarda Os-
manlı döneminde yapılmış gök mermer mihra-
bın altından, toprağa gömülü özgün çinili
mihrap çıkarılmıştır. Firuze, mor ve lacivert çi-
nilerden geometrik motiflerle süslü olan bu
mihrap, bu türün Anadolu’daki en eski örneği-
dir. Osmanlı dönemi eserlerinden Selimiye Ca-
mii’nin (1565) Mimar Sinan tarafından yapıldığı
sanılmaktadır. Caminin ana mekânı, ortadaki
büyük kubbe ile mihrap önünde ona bağlanan
yarım kubbe ve yanlarda yer alan üçer kubbeyle
örtülüdür. Kapı Camii (İhyaiyye Camii, 17. yüzyıl)
ve Azizile Camii (1676) 19. yüzyılda yeniden ya-
pılmış eserlerdir. Konya’da Anadolu Selçuklu ve
Karamanoğlu döneminden birçok mescit günü-
müze ulaşmıştır. Kare ve kareye yakın planlı, tek
kubbeli veya düz çatılı mescitler arasında taçkapı ve
mihrabı Selçuklu taş işçiliğinin ilk zengin örnekle-
rinden olan Taş Mescit (1215) bunlardan biridir.
Diğerleri arasında Beşare Bey (Ferhuniye) Mescidi
(1219), Erdemşah Mescidi (1220), kubbesindeki
zikzak motifli tuğla örgüsü ve anıtsal minaresiyle
ünlü Hoca HasanMescidi (13. yüzyıl), Sırçalı Mes-
cit (13. yüzyıl), Küçük KaratayMescidi (1248), Tahir
ile Zühre Mescidi (13. yüzyıl), bitki motifli çinilerle
süslümihrabı BerlinMüzesi’nde bulunan Beyhekim
Mescidi (13. yüzyıl) sayılabilir. Karamanoğulları za-
manında yapılmış Hasbey Darülhuffazı’nın (hafız
okulu, 1421) mihrabı, mor ve firuze çinilidir. İç
duvarları yerden iki metre yüksekliğe kadar yeşil
ve mor levhalarla kaplanmıştır. 15. yüzyıl Osmanlı
mimarisi etkisinde yapılmış olan Nasuhbey Da-
rülhuffazı (15. yüzyıl) bugün İl Halk Kitaplığı’nın
gazete ve dergi bölümlerini içerir. Konya’nın
simgesi sayılan Mevlana Türbesi ve Mevlevi
Dergâhı Külliyesi, Mevlana ile babası Sultan-ı
Ulema’nın ve oğlu Sultan Veled’in sandukala-
rının da bulunduğu Yeşil Türbe (1274) yanında
semahane, mescit, derviş hücreleri, matbah bi-
naları ile çeşitli türbeleri kapsar. Külliye
1926’da Konya Asar-ı Atika Müzesi adıyla mü-
zeye dönüştürülmüş; 1954’te yapılan yeni bir
düzenlemeyle adı Mevlana Müzesi olarak de-
ğiştirilmiştir. Konya’da Selçuklu mimari gele-
neğini sürdüren Karamanoğlu döneminden
Gömeç Hatun (13. yüzyıl), Şeyh Aliman (1288),
Kalender Baba (1428), Fakih Dede (1454), Şeyh
Şücaeddin türbeleri günümüze ulaşmıştır. Şeyh
Halili Türbesi (1597) Osmanlı dönemi yapısıdır.
Ali Gav Medresesi (12. yüzyıl), Konya’daki kapalı
medreselerin ilki sayılır. Tacülvezir Medresesi ve
Türbesi (1240) bir külliyeden arta kalan yapılardır.
Anadolu’daki ilk ve en önemli çinili medreselerden
biri olan Sırçalı Medrese (1242), kesme taştan, iki
katlı, simetrik planlı, avlulu, eyvanlı tipik Selçuklu
medreselerindendir. Medresenin içi yazı, kıvrık dal-
lar, geometrikmotifler ve bitki motifleriyle süslüdür.
Taçkapının yanındaki türbenin kubbesi tuğlayla zik-
zak biçiminde örülmüş, ortası firuze çinilerle bezen-
miştir. Çağının en önemli eğitimkurumlarından biri
olan Karatay Medresesi (1252), kapalı avlulu, tek
eyvanlıdır. Taçkapısı iki renk mermerle kaplı, oyma
kabartmalarla bezelidir. İç duvarları çini kaplı olan
medrese bugün Karatay Çini Eserleri Müzesi’dir. Bu
medresenin karşısında yer alan KüçükkaratayMed-
resesi (1250) açık avlulu, kareye yakın planlı, kub-
beli bir yapıdır. Yol inşaatı sırasında kısmen yıkılan
binanın beşik tonozlu eyvanı ve taçkapısının bir bö-
lümü sağlamdır. Adını günümüzde kısmen yıkılmış
olan iki şerefeli minaresinden alan İnce Minareli
Medrese (1260) tek katlı, kesme taş, moloz taş ve
tuğladan yapılmıştır. Taçkapının muhteşem görü-
nüşüne karşın bina yalın ve süslemesizdir. Yapı mi-
marisi ve anıtsal taçkapısıyla Anadolu’nun en
önemli medreseleri arasında yer alır. Tarihî kervan
yolları üzerinde bulunan Konya’da birçok han bu-
lunur. Çoğu yıkık olan bu hanlar arasında Konya-
Akşehir yolunda Argıt Han (1201, Altınapa Hanı),
HorozluHan (1249) ve KadınHan, Konya-Beyşehir
yolunda Kızılviran Hanı (1205), Konya-Aksaray yo-
lunda Sultan Han (1229) ve Zazadin Hanı (1235-
1237) sayılabilir. Şehirdeki tarihî hamamların en
ünlüleri Karamanoğulları döneminde yapılmış
Mahkeme Hamamı (15. yüzyıl, Hamam-ı Cedid),
1754’te onarılmıştır. Hamamın erkekler bölümün-
deki ak vemor mermer havuz ile kadınlar bölümün-
deki fıskıyeli havuz ünlüdür. Ahmet Efendi
Hamamı’nın (1676) yalnız kadınlar bölümü sağlam-
dır. Alaeddin Tepesi’nin kuzey yamacındaki II.Kılı-
çarslan Köşkü, Anadolu çini sanatının gelişimini
belirleyen önemli bir yapıdır. Günümüzde yalnız
doğu duvarı ayakta kalan köşkün mimarîsi eski
resimve çizimlerden anlaşılmaktadır. Yusuf Ağa Ki-
taplığı (1795), kitaplık olarak yapılıp günümüze
kadar ulaşabilen en eski yapıdır. Atatürk Anıtı
(1926), Atatürk’ün ilk heykellerinden biridir. Ata-
türk, bir elinde kılıç, bir elinde buğday başa-
ğıyla betimlenmiştir.
Konya kent merkezi
