1689
n
Tekirdağlı Bekri Mustafa Paşa görevden alınıp
Köprülü Fazıl Mustafa Paşa veziriazamlığa getir-
ildi (25 Ekim).
Köprülü Fazıl Mustafa Paşa
(1637 Vezirköprü - 1691Yugoslavya):
Köprülü Mehmet Paşa’nın oğlu, Fazıl Ahmet Paşa’nın
kardeşidir. İstanbul’da iyi bir medrese öğrenimi gördük-
ten sonra, eniştesi Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa
Paşa’nın desteğiyle vezir olup Divan-ı Hümayun’a katıl-
dı (1680). Üç yıl sonra Niğbolu sancağı ile birlikte Silist-
re (Özi) valisi ve Lehistan’da Babadağ serdarı oldu
(1683). Aynı yıl ikinci Viyana kuşatmasındaki başarısız-
lık nedeniyle Merzifonlu Kara Mustafa Paşa idam edi-
lince, Edirne’ye çağrıldı (Mart 1684). Ancak Köprülüler
ailesine düşman olan Sadrazam Kara İbrahim Paşa ile
anlaşamayarak görevinden ayrıldı. Bir yıl sonra Venedik-
liler ile anlaşmazlık artınca, Sakız adası muhafızlığına
atandı (1685). Mart 1686’da da Seddülbahir (Çanak-
kale) muhafızlığına getirildi. Kapıkulu askerlerinin ayak-
lanması üzerine ikinci vezirliğe atandı (Ekim 1687).
Ayaklananların yatıştırılmasını sağlamakla birlikte, istek-
leri doğrultusunda padişahın tahttan indirilmesi ve yeri-
ne kardeşi II. Süleyman’ın getirilmesinde de rol oynadı
(Kasım 1687). Ancak II. Süleyman’ın askerlere dağıt-
mak istediği bahşişi engellemesi ve ayaklanmanın ele-
başlarını sert bir biçimde cezalandırması tepki topla-
masına neden oldu.Yeniçerilerin direnmesi üzerine gö-
revinden alınarak Seddülbahir muhafızlığına gönderildi
(1688). Aynı yıl Hanya, Kandiye ve Sakız muhafızlıkları
da yaptı. Bu dönemde Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki
durumu giderek bozulmaktaydı. Belgrad kaybedilmiş,
Arnavutluk ve Sırbistan’da ayaklanmalar başlamıştı.
II. Süleyman, Fazıl Mustafa Paşa’yı geniş yetkilerle sad-
razamlığa getirdi (Kasım 1689). Fazıl Mustafa Paşa ilk
olarak, ayaklanmaların nedeni olan ağır savaş vergileri-
ni hafifletti ve bir bölümünü de kaldırdı. Düşük ayarlı sik-
ke basımını engelleyerek, savaş nedeniyle birtakım
maddelere konulan narhın kaldırılmasını sağladı. Gerek-
siz harcamaları engelleyerek, kubbealtı vezirlerinin sayı-
sını azalttı ve böylece sadrazamlığın bağımsız bir yapı-
ya kavuşmasını sağladı. Yeniçeri ocağını düzene soktu,
yeni askerler toplayarak ordunun güçlendirilmesine ça-
lıştı. Macaristan seferine çıkarak Vidin, Niş ve Semendi-
re’yi ele geçirdi (Temmuz 1690). Elden çıkmış olan
Belgrad’ı da geri aldı (Ekim 1690).Tahta Şehzade Ah-
met’in çıkarılması için gerekli hazırlıkları yaptıktan son-
ra, ikinci Macaristan seferine çıktı (Haziran 1691). II. Sü-
leyman’ın ölümü üzerine (22 Haziran 1691), II. Ahmet
tahta çıktı. Bu arada geri çekilen Avusturya ordusuna
karşı saldırıya geçen Fazıl Mustafa Paşa, Salankamen
Savaşı’nda şehit düştü, bu olay üzerine askerler dağıl-
maya başlayınca Osmanlı ordusu savaşı kaybetti.
II. SÜLEYMAN DÖNEM‹ OLAYLARI
Y
‹ RM ‹ N C ‹
O
SMAN L I
P
AD ‹ fi AH I
I I
.
S
Ü L E YMAN
PAD‹fiAHLAR ALBÜMÜ
320
II. Süleyman, disiplini sa¤lamak ve
moral vermek amac›yla ordunun
bafl›nda sefere ç›kt›; ancak bozgun
haberlerinin gelmesi üzerine Edirne’ye
döndü.
Yeniçeri a¤as› görevden al›n›p yerine Harputlu Ali A¤a
atand›. Çarfl›lar kapand›. Ayaklanmac›lar aç›k bulduklar›
veya kepenklerini söktükleri dükkânlar› ya¤malamaya
bafllad›. Asileri el alt›ndan yönlendiren Defterdar Ahmet
Efendi tutukland›. Bu s›rada Harputlu Ali Pafla, zorbabafl›
Fetvac› Hüseyin Çavufl’u bir bask›nla öldürmeye kalk›fl-
t›ysa da baflar›l› olamad›. Bir süre sonra Fetvac› Hüseyin,
yeniçerileri yeniden ayakland›rd›. Asilerin dayatmas› üze-
rine Köprülü Faz›l Mustafa Pafla, seddülbahir muhaf›zl›¤›-
na atand›, fleyhülislâm azledilip yerine Feyzullah Efendi
getirildi. Asilerle anlaflmay› baflaran Harputlu Ali Pafla gö-
revinde kald›.
Harputlu Ali Pafla, bir suikast düzenleyip Fetvac› Hü-
seyin Çavufl’u öldürttü. Yeniçeriler bunu ö¤renince dene-
tim s›ras›nda Harputlu Ali Pafla’y› öldürdü. Bu olay›n ar-
d›ndan önce Defterdar Hüseyin Pafla’n›n, sonra Siyavufl
Pafla’n›n saraylar›n› ya¤malamaya bafllad›lar. Siyavufl
Pafla’n›n saray›nda pencere demirlerine var›ncaya kadar
ne var ne yoksa söktüler. H›zlar›n› alamayan yeniçeriler
çarfl›lara da¤›larak ya¤malamalar›na devam ettiler.
HALK, ‹SYANCILARA KARfiI
Yeniçerilerin ya¤malamas›ndan b›kan flehir halk›, sa-
ray avlusunda, Ayasofya meydan› ve Atmeydan›’nda
