1541
n
Budin ele geçirildi ve bütün Macar toprakları
Osmanlı topraklarına katıldı (29 Ağustos).
Budin Eyaleti :
Osmanlı Devleti’nde yönetim birimi. Mer-
kezi Budin kenti olmak üzere kuruldu. Macaristan’ı bir
eyalet olarak Osmanlı topraklarına katan Kanunî Sultan
Süleyman, vezir Ramazanoğlu Süleyman Paşa’yı ilk Bu-
din beylerbeyi atadı ve kadılık görevini de Hayrettin Çe-
lebi’ye verdi. Başlangıçta eyalet, Paşa sancağı dışında Se-
mendire,Alacahisar, Osek, Mohaç, Eğri, İzvornik,Vumçet-
rin, Segedin, İstolni Belgrad sancaklarını kapsıyordu. Bu
bölümlenme, Macaristan, Osmanlı yönetiminden çıkana
kadar çeşitli değişikliklere uğradıysa da Budin eyaleti,
önemini ve ayrıcalıklarını korudu.
Budin beylerbeyinin kendine özgü ayrıcalıkları bulunurdu.
Macar elçilerini doğrudan huzuruna kabul eder ve yıllık
haracın İstanbul’a gönderilmesini sağlardı. Erdel Beyliği
ve Avusturya Devleti’yle olan ilişkileri yönetme ve düzen-
leme yetkisi vardı. Macar kâtipleri aracılığıyla Avusturya
(Nemçe) kralıyla bir hükümdar gibi mektuplaşırdı. Yıllık
baç ödediği için Osmanlılara bağımlı bir devlet sayılan
Avusturya’ya, önceleri İstanbul’dan elçi gönderilmez, ge-
rekli bildiriler Budin beylerbeyi tarafından Viyana’ya gön-
derilen bir çavuş aracılığıyla iletilirdi. Beylerbeyinin buyru-
ğunda bir hazine defterdarı ve çeşitli maliye memurları
vardı. Daha sonra İstanbul’da Budin eyaleti için dördün-
cü defterdarlık kuruldu. Beylerbeyinin yıllık sekiz yüz sek-
sen bin ve sancak beylerinin de iki yüz on bin ile yedi yüz
kırk bin akçe arasında değişen hasları bulunduğu gibi,
tüm eyalette iki bin yedi yüz yirmi iki kılıç zeamet ve tı-
mar vardı. Tuna’da ve bu ırmağa dökülen akarsularda
çalışan gemi ve kayıklarla bunların kaptanları, beylerbe-
yinin buyruğunda bulunan “Budin kaptanı”nın gözetimi
altında görev yaparlardı. Budin kaptanı, on fırkateynle
yaklaşık bin bahriye azabından oluşan hafif bir filonun
başında, ırmakta güvenliği sağlamak, Tuna köprülerini
kurmak ve bunları korumakla görevliydi. Budin beyler-
beyleri, önceleri kubbe vezirleri arasından seçilirken, son-
raları dış vezirlerden atandı.
n
Şair, Bektaşî dervişi Gül Baba öl-
dü.
Gül Baba :
Asıl adı Cafer’dir. Ha-
yatı üstüne kesin bilgiler yok-
tur. Ününün yaygınlığı, I. Sü-
leyman (Kanunî) tarafından
çağrılmasına yol açtı. Bu-
din’in fethine katıldı ve ora-
da şehit düştü. Savaşlarda,
başında her zaman bir gül
taşıdığı için “Gül Baba” diye
anıldı. Budin’de türbesinin
bulunduğu tepe, bugün de
“Rözsadomb” (Gül Tepesi)
adıyla anılır. Şiir ve düz ya-
zılarını “Miftahü’l-Gayb”
adlı bir risalede topladığı
belirtilmektedir.
n
Kanunî Sultan Süleyman, Budin’den İstanbul’a
hareket etti (28 Eylül).
I. SÜLEYMAN DÖNEM‹ OLAYLARI
Barbaros’a, devlete hay›rl› hizmetler görmesi dile¤iyle
“Hayreddin” ad›n› verdi. Andrea Doria hakk›nda ondan
bilgi ald›. O k›fl, tersanede çal›flmalar›n› ve istedikleri fle-
kilde gemiler yapt›rmalar›n› buyurdu.
Bu arada Halep’te bulunan vezirazam ‹brahim Pafla’y›
görmek için Barbaros gitti ve oradan beylerbeyi rütbesiy-
le geri döndü. ‹stanbul’a gelince “Kaptan-› Derya” ilân
edildi.
OSMANLI DONANMASI TUNUS’TA
Barbaros, Galata tersanelerinde 61
kad›rga ve bafltarde infla ettirdi. Bunlara
Cezayir’den getirdi¤i 18 kad›rga ve 5 le-
vend gemisini de katt›. Filoda çok
iyi teçhiz edilmifl ve e¤itilmifl
8 bin asker vard›. Filonun
yap›m› 800 bin alt›na ma-
lolmufltu.
Kanunî, 1536 yaz›n›n
ilk günlerinde Irak seferine ç›-
karken, Barbaros Hayreddin de
yeni donanmas› ile ‹talya’ya
do¤ru yelken açm›flt›.
Messina Bo¤az›’na giren do-
nanma, Reggio flehrini ya¤ma-
lad› ve sonra yukar› do¤ru
ç›karak ‹talya k›y›lar›n›
vurdu. Citraro liman›n-
daki 18 ‹spanyol gemisi ya-
k›ld›.
165
Preveze Deniz Savafl›
Kanunî Sultan Süleyman
Gül Baba’n›n Budapeflte’deki
türbesi
(Gravür: Vasquez, 1830)
