1578
n
Osmanlı-İran Savaşı (1578-1590):
Osmanlılarla Doğu Anadolu’daki beylikleri kışkırtan İran
orduları arasında 12 yıl devam eden ve Osmanlıların
galibiyetiyle sona eren bu savaşta Gürcistan, Lûristan ve
Şirvan, Osmanlı topraklarına katıldı. Ferhat Paşa (İstan-
bul) Barışı ile savaş sona erdi.
n
Tiflis, Osmanlı topraklarına katıldı (24 Ağustos).
Kral ve halk, önceden şehri terk ettiğinden
Tiflis’e kan dökülmeden girildi.Tiflis
beylerbeyliğine, Kastamonu Sancakbeyi Mehmet
Bey, paşa unvanıyla tayin edildi.
n
Koyungeçidi Savaşı (9 Eylül):
Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı or-
dusu ile İran ordusu arasında Koyungeçidi’nde yapılan
bu savaşta yenilen İran ordusu 3 bin kayıp verdi ve böy-
lece Osmanlılara Şirvan yolu iyice açılmış oldu.
n
Ereş Kalesi’nin fethi üzerine Şirvan işgal edildi.
Böylece bütün Kafkasya, Osmanlı hâkimiyet ve
nüfuzuna alındı.
n
İstanbul’da ilk gözlemevi kuruldu.
İstanbul Rasathanesi:
Müneccimbaşı Takiyed-
din’in (1521-1585) Tophane Bayırı’nda kurduğu gözle-
mevi, Türkiye’deki ilk rasathane olması bakımından
önemlidir. Takiyeddin, 1571’de Müneccimbaşı Mustafa
Çelebi’nin ölümü üzerine onun yerine tayin edildi. Uluğ
Bey’in astronomi cetvelinin yeni rasatlarla düzeltilmesi-
ni öneren bir layiha ile ilgilenilmesi üzerine Takiyeddin,
Sadrazam Sokollu Mehmet Paşa’nın emriyle Tophane
Bayırı üzerinde bir rasathane kurulması işiyle görevlen-
dirildi.
Takiyeddin’in kurduğu rasathanenin ömrü kısa oldu; hat-
tâ binanın tamamlanıp tamamlanmadığı bile kesin ola-
rak bilinmemektedir. Şeyhülislâm Kadızade Ahmet
Şemseddin Efendi’nin III. Murat’a, “Gökleri rasat etme-
nin uğursuz ve her nerede bu işe teşebbüs edildi ise
devletin harap olduğunu” bildirmesi üzerine Kaptan-ı
Derya Kılıç Ali Paşa’ya rasathanenin derhal yıktırılması
emrolunmuş ve 21 Ocak 1580’de rasathane bir gece
içinde yerle bir edilmiştir.
III. MURAT DÖNEM‹ OLAYLARI
O
N
‹
K‹NC‹
O
SMANLI
P
AD‹fiAHI
I I I
.
M
URAT
PAD‹fiAHLAR ALBÜMÜ
204
‹stanbul’da
1578 y›l›nda
kurulan
rasathane ile
ilgili bir
minyatür.
SOKOLLU MEHMET PAŞA
Üç Osmanlı padişahı (Kanunî, II. Selim ve III. Murat) dönemlerinde ke-
sintisiz 14 yıl 3,5 ay sadrazamlık görevini ve bu süre içinde Osmanlı Dev-
leti’nin yükselme dönemini sürdürmesine gayret gösteren Sokollu Meh-
met Paşa, III. Murat tarafından düzenletilen bir suikast sonucu öldürtüldü
(12 Ekim).
Sokollu, Bosna’ya bağlı Sokol kasabasında doğdu (1505) ve buradan
devşirilen Hristiyan erkek çocuklarla beraber başkente getirildi. Sarayda
zekâsı sayesinde sivrilerek Enderun’a alındı.Tutarlı kişiliği ve sır saklamayı
bilmesi sayesinde kısa sürede göze girdi. Kendisine verilen tüm saray gö-
revlerini yerine getirerek Kanunî Sultan Süleyman tarafından takdir edildi.
Bunun bir sonucu olarak Barbaros Hayrettin Paşa’nın ölümünden sonra
Kaptan-ı Deryalık makamına atanan Sokollu, bu görevde 4 yıl kaldı. Bey-
lerbeyliği sırasında en büyük oyununu oynayarak Kanunî’nin sevgili eşi
Hürrem Sultan’a destek oldu.Vezirliğe yükselince Osmanlı Devleti’nin ile-
ride seyrini değiştirecek olan şehzadeler (Selim-Bayezid) mücadelesinde
Selim’e arka çıkarak Bayezid’in idamını hazırlarken hem Selim’in padişah-
lığını garanti altına aldı ve hem de ileride sadrazamlığının sürekli olması-
nı sağladı.Yaptıkları işlerden ötürü takdir edilen Sokollu, Kanunî tarafından
sadrazamlığa atanırken şehzade Selim’in kızı İsmihan Sultan’la da evle-
nerek saraya damat oldu.
Gelibolulu Alî ve Peçevî gibi tarihçiler onun taraf tutmasını yerdikleri gi-
bi zaman zaman büyük hatalar yapması nedeniyle de devlete zor gün-
ler yaşattığını yazarlar. Modern ve pozitif görüşlü tarihçilerden çoğu, onun
sadareti döneminde devletin içte ve dışta eski güç ve itibarını koruduğu
görüşünde birleşmektedirler. Yine bu yazarlara göre, Sokollu’nun iktidarı
döneminde düşündüğü iki önemli proje, onun gözden düşmesini amaçla-
yan haris vezirler tarafından baltalanmıştır. Bunlardan ilki; Don-Volga ne-
hirlerini bir kanal açarak birleştirmek ve böylece Orta Asya’daki Türklerle
daha yakından ilgilenmek; ikincisi ise, Süveyş Kanalı’nı açıp Kızıldeniz yolu
ile Hint Okyanusu’na açılarak Hint ticaretini kontrol etmeye yönelikti. Çok
uzun bir süre sadaret makamını koruyan Sokollu Mehmet Paşa, yönetimi
Yeni kurulan gözlemevi çal›flmalar› çerçevesinde
‹stanbul üzerinden geçen kuyruklu y›ld›z›n incelenmesi ile ilgili
bir minyatür
