1605
n
Şair Bağdatlı Ruhî öldü.
Asıl adı Osman’dır.Yaşamı üstüne güvenilir bilgi yoktur.
Bağdat’ta doğduğu için Ruhî-i Bağdadî adıyla anılır. Şiir-
lerinde çağının toplumsal olaylarını eleştiren Ruhî, halkın
dertlerine eğildiği onyedi bendlik Terkib-i Bendi ile tanı-
nır. Bu şiirine sonraki pek çok şair nazireler yazdı. Ru-
hî’nin dili, yalın ve konuşma diline yakındır. Öbür başlıca
eseri: Divan-ı Ruhî-i Bağdadî’dir.
n
Avusturya üzerine yapılan seferde İstirya’ya giril-
di. Koermend ve Steinamanger şehirleri zapte-
dilip birçok esir ve ganimetle dönüldü (18 Ekim).
n
Doğu Kumandanı Cağaloğlu Yusuf Sinan Paşa
öldü (2 Kasım).
n
İlk tütün ithali yapıldı.Türkiye’ye İngiliz gemicileri ta-
rafından tütün getirildi ve tütün tiryakiliği hızla yayıl-
dı. İsmail Hami Danışmend,“İzahlı Osmanlı Tarihi
Kronolojisi”nde olayı şöyle aktarır:
Peçevî “Dühân-ı bed-bûy” diye “pis kokulu” gösterip aley-
hinde bulunduğu tütünün ilk defa olarak 1600–1601
tarihinde “İngiliz keferesi” tarafından “bâzı emrâz-ı ratba
şifâ olmak nâmına” ilâç gibi idhâl edilmiş olduğundan
bahsederse de, umumiyetle işte bu 1605-1606 tarihi
esas ittihaz edilir. Belki de bu tarihlerin birincisi tütünün
idhâline, ikincisi de teammümüne âittir. Afyon, şarap ve
kahve ile beraber “Âlem-i safâ”nın “Anâsır-ı erbaası” iş-
te bu tarihte tamamlanmış demektir. Kahve gibi tütün
de ilkönce İlmiyye sınıfının muhâlefetiyle karşılaşmış ve
hattâ onun gibi bunun da aleyhinde fetvâlar verilerek
devir devir men’edilmiş, buna rağmen “bâis-i ibtilây-ı zu-
refây-ı diyâr” olmuş, yasak edildikçe gizli içilmiş ve niha-
yet Ulemâ bile her ikisinin tiryâkisi olmakta hiçbir mah-
zur görmemiştir! İlk tütün düşmanları Ulemâdan ibaret
değildir: Peçevî-İbrahim Efendi gibi o devre göre Garp
kültürüyle çok sıkı temasları olan münevverler içinde bi-
le düşmanları vardır; bu büyük müverrih, kahvehânelerin
duman dolduğunu yana yakıla tasvir ettikten sonra İs-
tanbul sokaklarının tiryâki lüle-
lerinden çıkan dumanlarla ne
hâle geldiğini şöyle anlatır: “Es-
vâk-u-ubâzârda dahî lûle elle-
rinden düşmez oldu, birbirinün
yüzüne gözüne pof pof deyü
esvâk-u-mahallâtı dahî kokut-
dular ve hakkına nice yâve
eş’yâr nazmidüp bî-münâsebet
okutdular”. Gene aynı menbâ-
da o zaman çubukla içilen tü-
tünün sebeb olduğu yangınlar-
dan şikâyet edilmekte ve “def’i
hâb” ile “rutûbet def’i”nden
başka hiç faydası olmadığından
bahsedilmektedir.
I. AHMET DÖNEM‹ OLAYLARI
3- fiiî hac›lar, hacca gitmek için Ba¤dat-Basra yolunu de-
¤il, Halep-fiam yolunu kullanacaklard›.
4- ‹ran’a üç Osmanl› elçisi gönderilecek ve bunlar di¤er s›-
n›r de¤iflikliklerini belirleyeceklerdi.
Sultan I. Ahmet’›n sadrazaml›kta b›rakt›¤› Malkoço¤lu
Ali Pafla, Belgrad’a döndükten bir süre sonra öldü. Sadra-
zaml›¤a, ömrünü s›n›r boylar›nda geçirmifl yafll› kuman-
dan Lala Mehmet Pafla tayin edildi.
Yeni sadrazam Lala Mehmet Pafla, ilk ifl olarak Budin
üzerine yürüdü ve Avusturyal›lar› çekilmek zorunda b›-
rakt›. Bundan sonra Peflte’ye geçen Mehmet Pafla, bura-
da düflman›n y›kt›¤› bir köprüyü tamir ettirdi. Daha sonra
Estergon’u kuflatt› ama fethedemedi. Yeniden sefere ç›kt›
ve bu defa fliddetli çarp›fl-
malardan sonra Estergon’u
ele geçirdi. Bu arada Tepe-
delen ve Visegard kaleleri
ele geçirildi. Tiryaki Hasan
Pafla da Vesprini ve Pola-
ta’ya girdi. Sadrazam Lala
Mehmet Pafla, Türk dostu
Borçka’y› “Orta Macaristan
Kral›” unvan› vererek ödül-
lendirdi ve krall›k tac›n›
giydirdi.
O
N
D
ÖRDÜNCÜ
O
SMANLI
P
AD‹fiAHI
I
.
A
HMET
PAD‹fiAHLAR ALBÜMÜ
230
1605 y›l›nda bafllayan tütün kullan›m›
erkeklerin yan› s›ra kad›nlar aras›nda da
yayg›nlaflt›
(Gravür: C. Rogier)
‹stanbul’da tütün kullan›m›n›n bafllamas›yla kahvehaneler h›zla ço¤ald›
