1607
n
Oruçovası Zaferi (23 Ekim):
Kuyucu Murat Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile
ayaklanan asi Canbulatoğlu Ali Paşa komutasındaki 40
bin kişilik Celâlî ordusu arasında Belen geçidi yanındaki
Oruç ovasında yapılan çarpışmada 26 bin Celâlî öldü-
rüldü. Canbulatoğlu Ali Paşa, memleketi olan Kilis’e kaç-
tı. Orada tutunamayınca Halep’e gitti. Ali Paşa affedilip
Tamışvar Beylerbeyi olduğu halde zalimliği yüzünden bu
ayaklanmadan 2 yıl sonra idam edildi.
n
Kilis (30 Ekim), Halep (9 Kasım) şehirleri işgal
edilip Halep Kalesi teslim alındı (13 Kasım).
Celâlî isyanları bastırıldı.
1608
n
Kırım Hanı II. Gazi Giray öldü.
II. Gazi Giray (Bora), 1596-1608 yılları arasında iki ke-
re Kırım hanı oldu. İlk defa Osmanlı-İran savaşlarında Kı-
rım yardımcı kuvvetleri kumandanı olarak Osmanlı or-
dusu yanında yer aldı (1578). Bu savaştaki başarıları
yüzünden Özdemiroğlu Osman Paşa’nın ilgisini çekti. Bir
aralık İranlılara tutsak oldu, onlarla işbirliğine yanaşma-
dığı için Alamut kalesine hapsedildi (1581). Sonra ha-
pisten kaçtı (1585), Özdemiroğlu ordusunda yeniden
İranlılara karşı savaştı. Özdemiroğlu’nun ölümünden
sonra Yanbolu’da yerleşti. Osmanlı padişahı tarafından
takdir edilen Gazi Giray, Kırım hanı olarak bir donanma
ile Kırım’a gönderildi (1588). Kırım beyleri bu durum
karşısında herhangi bir tepki göstermediler. Murat Gi-
ray’ı tutan Rus çarı, Gazi Giray’a karşı harekete geçmek
istediyse de hem Osmanlı Devleti’nin baskısına hem de
Lehistan ve İsveç ile anlaşarak Moskova yakınlarına ka-
dar giden Gazi Giray’a boyun eğmek zorunda kaldı.Ya-
pılan anlaşma sonunda çar, her yıl Kırım hanına 10 000
ruble vergi vermeyi kabul etti. Osmanlılarla Macaristan
seferine katılan Gazi Giray, Györ kuşatmasında başarı
gösterdi. Eflâk ayaklanmasını bastırdı (1594). Osmanlı
padişahının ısrarı üzerine Habsburglara karşı açılan sa-
vaşa katılmak üzere Macaristan’a gitti (1598). Kışı
Zombor’da geçirdi. Silistre eyaletinin kendisine arpalık
olarak verilmesini ileri sürmesi, Osmanlılar arasında so-
ğuk karşılandı. Bunun üzerine, Habsburgların yılda
10 000 altın karşılığı kendi saflarına geçme isteğini de
reddedip Kırım’a döndü (1599).Tahtının elinden alına-
cağı korkusuyla tekrar Macaristan’a döndü (1602). Bü-
tün kışı Macaristan’da avlanmakla, şiir yazmakla geçir-
di. Ertesi yılın baharında Kırım’a döndü. Habsburg sa-
vaşlarında (1593-1606) büyük başarılar sağladı. Celâlî
ayaklanmalarını bastırmak için Kırım’dan Anadolu’ya
10 000 kişilik yardımcı kuvvet gönderdi. Bu olaydan bir
yıl sonra Şirvan üzerinden İran’a yürüdü, fakat kısa bir
süre sonra vebadan öldü. Gazi Giray, bağımsızlık isteyen
Kırım hanlarıyla Osmanlı İmparatorluğu arasında den-
ge sağlamayı bilen, düşmana karşı Osmanlılarla anlaş-
manın gerektiğine inanan bir hükümdardı. Onun zama-
nında Kırım hanlığının sanat ve kültür hayatında Os-
manlı etkisi artmış, iki devlet arasında bir kültür yakınlı-
ğı, düşünce kaynaşması olmuştur. Kendisi de şair olan
II. Gazi Giray’ın en önemli yanı düzenli bir ordu kurma-
sıdır. Şiirde Gazayi mahlâsını kullanan II. Gazi Giray’ın
Divan edebiyatında önemli bir yeri vardır. Gazellerinde
eski şiir geleneğini sürdüren ustaca buluşlar görülür Di-
van, Gül-ü Bülbül Mesnevîsi (Çağatay lehçesiyle) başlı-
ca eserleridir.
I. AHMET DÖNEM‹ OLAYLARI
Yeni antlaflmaya göre, Osmanl› padiflah› “Do¤u Roma
‹mparatoru”, Avusturya kral› da “Bat› Roma ‹mpara-
toru” olarak kabul edilmiflti. Osmanl› aleyhine olan
di¤er çok önemli bir maddeye göre de, art›k Türkler,
Avusturya idaresinde kalan bir k›s›m Macar top-
raklar› üzerinde hak iddia edemeyecekti. Bunun
anlam› da, fetih yapmaya al›flm›fl olan Türklerin,
fetihlerini s›n›rlamay› kabul etmeleri idi. Bu,
manevî alanda bir gerileme oldu.
Zitvatorok Antlaflmas› 20 y›l süreliydi, fa-
kat 56 y›l yürürlükte kald›.
ANADOLU ‹SYANLARI
Bu s›rada do¤uda yeni Celâlîler türemifl, bunlar önem-
li miktarda kuvvet toplayarak Osmanl› birlikleri karfl›s›n-
da yer yer baflar›l› olmufllard›. Nihayet Kuyucu Murat Pa-
fla, Celâlî meselesini kökünden halletmek için harekete
geçti.
O
N
D
ÖRDÜNCÜ
O
SMANLI
P
AD‹fiAHI
I
.
A
HMET
PAD‹fiAHLAR ALBÜMÜ
232
Yap›m›na 1605 y›l›nda bafllanan Sultanahmet Camii’nin
19. yüzy›lda yap›lm›fl bir gravürü
