35
KISALTMALAR
85.
K›saltma, sözcü¤ün ilk harfiyle ya da birkaç harfiyle belirtilmesidir.
K›saltmalar›n ço¤u kal›plaflm›flt›r ve de¤iflmez.
Gereksinimlere göre her zaman k›saltma türetilebilir. Ancak, k›saltma-
larda kimi yöntemler uygulan›r.
K›saltmalarda uygulanan bafll›ca yöntemler flunlard›r:
1.
Kurum ve kurulufl adlar›, genellikle her sözcü¤ün ilk harfi al›narak
ve büyük harfle yaz›larak k›salt›l›r:
‹TÜ
(‹stanbul Teknik Üniversite-
si),
D‹E
(Devlet ‹statistik Enstitüsü),
TBMM
(Türkiye Büyük Millet
Meclisi),
AA
(Anadolu Ajans›),
TPAO
(Türkiye Petrolleri Anonim Or-
takl›¤›),
TTK
(Türk Tarih Kurumu),
ABD
(Amerika Birleflik Devletle-
ri),
TR
(Türkiye).
* Yön adlar› da her sözcü¤ün ilk harfi al›narak ve büyük harfle yaz›-
larak k›salt›l›r:
K
(kuzey),
G
(güney),
D
(do¤u),
B
(bat›),
KD
(kuzey-
do¤u),
KB
(kuzeybat›),
GD
(güneydo¤u),
GB
(güneybat›).
* Bu tür kimi k›saltmalarda yeni bir sözcük oluflturma amac› görülebi-
lir:
TÜB‹TAK
(Türkiye Bilimsel ve Teknik Araflt›rmalar Kurumu),
SE-
KA
(Selüloz ve K⤛t Sanayii Kurumu),
TÖMER
(Türkçe Ö¤retim
Merkezi),
TÜTAV
(Türk Tan›tma Vakf›).
Büyük harfle yap›lan k›saltmalarda nokta kullan›lmaz. Ancak, kimi
sözcüklerin k›saltmalar›nda geleneksel olarak nokta kullan›l›r:
T.C.
(Türkiye Cumhuriyeti),
P.K.
(posta kutusu),
B.
(bay),
H.O.
(Harp
Okulu),
M.Ö.
(milattan önce),
A.
(Ali),
M.K. Atatürk
(Mustafa Kemal
Atatürk).
2.
Ölçü ve elementlerin k›saltmalar›nda uluslararas› k›saltmalar dikka-
te al›nm›flt›r:
kg
(kilogram),
m
(metre),
l
(litre),
g
(gram),
km
(kilomet-
re),
dl
(desilitre),
Fe
(demir),
Au
(alt›n),
Cr
(krom),
H
(hidrojen).
3.
Birinci ve ikinci maddelerde belirtilenlerin d›fl›nda kalan sözcük ve
sözcük öbeklerinin k›saltmalar›nda ilk harf ile sözcü¤ün ünsüzleri
dikkate al›n›r. Unvan bildiren sözcüklerle özel adlar›n k›saltmalar›n-
da ilk harf büyük yaz›l›r, k›saltman›n sonuna nokta konur. Tür ad› ni-
teli¤indeki sözcüklerin ilk harfi genellikle küçük yaz›l›r:
Av.
(avukat),
Ö¤.
(ö¤retmen),
Org.
(orgeneral),
Prof.
(profesör),
Papatya Sok.
(Papatya Soka¤›),
Fener Mah
. (Fener Mahallesi),
T.
(Türkçe),
Fr.
(Frans›zca),
Port.
(Portekizce),
tlf.
(telefon),
Sn.
(say›n),
Nu.
(numa-
ra),
dbl.
(dil bilgisi),
vd.
(ve di¤erleri),
s.
(sayfa),
fi.
(flirket),
sp.
(spor),
ör.
(örnek),
tar.
(tarih),
yy.
(yüzy›l),
tic.
(ticaret),
sa.
(saat).
4.
Kimi kurum ve kurulufl adlar›, bafltaki büyük olmak üzere küçük
harflerle k›salt›l›r:
Gnkur.
(Genelkurmay),
Dz.Kuv.K.
(Deniz Kuvvet-
leri Komutan› [Komutanl›¤›]),
As.‹z.
(Askerî ‹nzibat),
K.Kuv.
(Kara
Kuvvetleri).
02-Yaz›m K›lavuzu/008-056 21/07/2010 20:44 Page 35
