33
dönüflmesi, b’den, -ifl’le yap›lm›fl sözcükler, -gin’le yap›lm›fl adlar.
8.
Metinlerde çeflitli nedenlerle düflen ses düflmelerini belirtmek için
kullan›l›r:
N’oldu?
(Ne oldu?),
N’apal›m?
(Ne yapal›m?),
N’aps›n
(Ne yaps›n?).
83. Düzeltme ‹mi (^)
Düzeltme iminin, uzatma ve inceltme olmak üzere iki görevi vard›r.
1.
Türkçede yaz›l›fllar› ayn›, anlamlar› ve okunufllar› ayr› olan baz›
sözcükler bulunur. Bu sözcükleri birbirinden ay›rt etmek için oku-
nufllar› uzun olan ünlülerin üzerine düzeltme imi konur:
adet
(say›)
-
âdet
(gelenek),
alem
(bayrak) -
âlem
(dünya, evren),
hala
(baba-
n›n k›z kardefli) -
hâlâ
(henüz),
afl›k
(ayak bile¤indeki bir kemik) -
âfl›k
(tutkun),
hal
(pazar yeri) -
hâl
(durum)...
2.
Dilimize Arapça ve Farsçadan girmifl baz› sözcüklerde g ve k ün-
süzlerini ince okumak gerekir. Bunun için, bu ünsüzlerden sonra ge-
len “a” ve “u” seslerinin üzerine düzeltme imi konur:
k⤛t, dükkân,
mekân, rüzgâr, sukûn, dergâh, yadigâr, hikâye, mahkûm, hükû-
met...
* Kifli ve yer adlar›nda “l” ünsüzünden sonra gelen “a” ve “u” ünlüle-
rinde düzeltme imi korunur: Kâmil, Lâmia, Halûk, Hakkâri, Elâz›¤,
‹slâhiye...
3.
Nispet i’sinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle kar›flmas›n› önlemek
için kullan›l›r:
ebedî, dinî, resmî, askerî, tarihî...
* Nispet “i”si alan sözcüklere Türkçe ekler getirildi¤inde düzeltme imi
yerinde kal›r:
merkezîleflme, millîlik...
4.
Dizin, sözlük ve ansiklopedilerde, düzeltme imi alan sözcük, düzelt-
me imi almayan sözcükten sonra gelir:
dahi (bile)
dâhi (yarat›c› gücü olan kimse)
02-Yaz›m K›lavuzu/008-056 21/07/2010 20:44 Page 33
