382
resi: Friglere değin uzanan bir yerleşme yeri
olan Kayapınar Höyüğü, Sulusaray Kaplıcası.
Erbaa ve yöresi: Horoztepe kalıntıları, Silahtar
Ömer Paşa Camii (17. yüzyıl sonları). Niksar
ve yöresi: Ulu Camii (12. yüzyıl), Çöreği Büyük
Cami (13. yüzyıl), Türbesi (1182), Kulak Küm-
beti (12. yüzyıl), Melikgazi Kümbeti (Daniş-
mendliler dönemi), Kırkkızlar Kümbeti (Ahmed
bin Ebubekir el-Merendî, 13. yüzyıl başları),
Yağıbasan Medresesi (12. yüzyıl), Talazan
Köprüsü (1200-1220 yılları arasında), Çamiçi
mesire yeri, Ayvaz suyu. Reşadiye ve yöresi:
Çukurgöl (Zinav Gölü), Reşadiye içme suyu,
Reşadiye Çermiği. Turhal ve yöresi: Kale; ker-
vansaray (1237), Halil Bey Camii (1336), Sinan
Bey Cami (1542), Turhal Köprüsü. Zile ve yö-
resi: Masat Höyük, Ulu Camii (1279), Boyacı
Hasan Ağa Camii (Ali bin Sultan Hoca, 1497),
Çifte Hamam (Taceddin İbrahim Paşa Vakfı,
1656-1657’de yapıldığı sanılmaktadır), Hoca-
ishak Camii (1475), Musa Fakih Türbesi
(1106), Yeni Hamam (16. yüzyıl).
TOKAT (60)
Orta Karadeniz bölümünün iç kesiminde, aynı
adlı ilin merkezi olan kent. Yüz ölçümü 1.921
km
2
, nüfusu 176.564 (2008). Tarih: Adının kö-
kenine ilişkin yeterli bilgi bulunmayan kent, il
topraklarının kesiminde yer alır. 11. yüzyıldan
sonra çeşitli bayındırlık çalışmaları yapılan yer-
leşme, Anadolu Selçukluları döneminde kale-
nin yer aldığı Hisartepe’nin doğu ve güney
eteklerine doğru gelişmeye başladı; İç Anadolu
ve Doğu Anadolu bölgelerindeki yerleşmeleri
Karadeniz kıyısına bağlayan kervan yollarının
buradan geçmesiyle önemli bir konaklama
merkezi durumuna geldi. Sulu Sokak adıyla
anılan çevresinde hanların yanı sıra, el sanatı
ve tarım ürünleri ticaretinin yapıldığı pazar ve
panayır yerleri açıldı. 18. yüzyılda başlıca üre-
tim etkinlikleri dokumacılık, yazmacılık, bakır-
cılık ve şarapçılıktı. Tarih boyunca savaş,
ayaklanma ve zaman zaman sellerden zarar
gören kent, 1684’teki şiddetli depremde
büyük ölçüde hasar gördü. Daha sonra 1919
yangınında ve 1939 Erzincan depreminde
büyük yıkıma uğradı. Eskiden beri önemli bir
zanaat (özellikle bakırcılık, bakır izabesi, de-
ricilik, içki üretimi) ve yerel ticaret merkezi
olan Tokat, Osmanlı İmparatorluğu’nun son
yıllarında Sivas vilayetine bağlı 30.000 nü-
fuslu bir sancak merkeziydi. I.Dünya Savaşı
sırasında nüfus kaybına uğradı. Cumhuriyet
döneminin başlarındaysa küçük bir şehir gö-
rünümündeydi (1927’de 22.390 nüf.); hatta
bunu izleyen yıllarda nüfusu daha da azaldı
(1945’te 20.078). Fakat 1955’ten başlayarak,
özellikle, önemli yollar üzerindeki konumu ve
yeni sanayi kuruluşları (sigara fabrikası) sa-
yesinde hızla büyümeye başladı ve 1955’te
26.661 olan nüfusu 1970’te 44.110’a, 1980’de
60.855’e, 1985’te 73.000’e, 1990’da 83.000’e
ve 2000’de 174.700’ye ulaştı. Behzat Deresi
Vadisi’nin, Yeşilırmak Vadisi’ne açıldığı yerde
kurulu olan şehir, günümüzde bir kültür, ticaret
ve hizmet merkezidir. Başlıca yükseköğretim
kurumu, 1992’de kurulan Gazi Osman Paşa
Üniversitesi’dir. Güzel Sanatlar: Sarp kayalar
üzerindeki Tokat Kalesi’nin yapım tarihi belli
değildir. Şehrin en eski anıtı olan Garipler
Camii, Danişmend Gazi (öl. 1104) döneminden
kalmadır. 1301 tarihli Alaca Mescit, 1505’te ye-
nilenmiştir. Yapının Selçuklu ve Osmanlı dö-
nemlerinden iki yazıtı vardır. Tuğla bezemeli
minaresi Selçuklu üslubundadır. II.Bayezid’in
annesi Gülbahar Hatun adına yaptırılan (1485)
Meydan Camii, tek kubbeli bir ana mekân ile
beş kubbeli son cemaat yerinden oluşur. Hoca
Behzad’ın yaptırdığı (1535) Behzad Camii, kare
planlı küçük bir örnektir. Kare planlı ana mekân
ile, yedi kubbeli son cemaat yerinden meydana
TOKAT’IN İLÇELERİ
İlçe
İlçe Nüfusu
Merkez
176.564
Almus
29.136
Artova
10.770
Başçiftlik
5.610
Erbaa
96.059
Niksar
64.076
Pazar
15.261
Reşadiye
42.952
Sulusaray
9.863
Turhal
87.826
Yeşilyurt
11.817
Zile
67.224
Toplam 617.158 (2008)
Tokat Saat Kulesi
