1649
n
Anadolu’da bir isyan hareketi başlatıp İzmit
üzerinden Bulgurlu’ya kadar ilerledikten sonra
geri çekilmeye mecbur olan Gürcü Nebi, bir
baskın sonucu öldürüldü (7 Temmuz).
n
İkinci Kandiya kuşatması (29-30 Ağustos):
Deli Hüseyin Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile
Venedik ordusu arasında Girit adasındaki Kandiya Ka-
lesi kuşatmasında cesaretle savaşan Osmanlı ordusu,
Kandiya Kalesi’nin iki tabyasını ele geçirdi. Bu çarpışma-
da Osmanlı ordusu 20 bin şehit verdi. Kalenin ele geçi-
rilmesi sonuçsuz kaldı.
1650
n
Venedik donanması, Çanakkale Boğazı’nı ikinci
defa olarak abluka altına aldı (15 Mart).
n
Veziriazam Kara Murat Paşa’nın istifası
nedeniyle Melek Ahmet Paşa göreve getirildi
(5 Ağustos).
n
Çanakkale Boğazı’ndaki Venedik ablukasını yaran
Türk filosu, Girit’e yardım kuvvetlerini götürdü
(12 Kasım).
1651
n
Girit’e hareket eden Osmanlı donanması, Nakşa
adasında bozguna uğradı (13 Haziran).
n
Veziriazam Melek Ahmet Paşa’nın, bütçe açığını
kapatmak için karışık akçe bastırıp zorla altın
toplamaya kalkışmasından dolayı İstanbul’daki
esnaf ve halk ayaklandı. Bu yüzden veziriazam
azledildi; yerine Abaza Siyavuş Paşa getirildi
(21 Ağustos).
n
Saray entrikaları nedeniyle Valide Kösem Sultan
öldürüldü (2-3 Eylül).
Kösem Sultan
(1589 - 1651 İstanbul) : Bir süre Os-
manlı Devleti üzerinde etkili olmuş, iki kez saltanat na-
ipliği yapmış valide sultandır.Asıl adı Mahpeyker’dir. Sa-
raya cariye olarak alındı. I. Ahmet’in gözüne girdi.
1604’te onunla evlendi. Padişahtan IV. Murat, Süley-
man, İbrahim ve Kasım adlı şehzadeleri oldu. Özellikle
IV. Murat’ın çocukluk döneminde büyük bir nüfuz ka-
zandı. Ancak, İbrahim’in döneminde bu nüfuzunu za-
manla yitirdi. İbrahim, genç cariyelerin etkisine girmeye
başlayınca daYeniçeri Ocağı’nın ileri gelenleriyle anlaşa-
rak oğlunu tahttan indirtti. İbrahim’in oğlu ve Kösem Sul-
tan’ın torunu Şehzade IV. Mehmet, padişah oldu. Kösem
Sultan, IV. Mehmet’in saltanatının ilk dönemlerinde,Yeni-
çeri Ocağı’na dayanarak bir hükümdar gibi davrandı,
her istediğini yaptırdı.Ancak bir süre sonra kendisine ve
dayandığı yeniçeri ağalarına karşı, geliniTurhan Sultan’ın
yürüttüğü muhalefet büyüdü, gelininden kurtulmak iste-
yen Kösem Sultan, IV. Mehmet’i ortadan kaldırmayı
plânladı. Suikast plânı ortaya çıkarıldı ve Kösem Sultan,
Topkapı Sarayı’ndaki dairesinde boğularak öldürüldü.
IV. MEHMET DÖNEM‹ OLAYLARI
ocak ve kolluk güçleri Üsküdar’a geçirildi. Kara Murat Pa-
fla, 17 Temmuz 1649’daki Üsküdar cengini kazanmas›na
ra¤men giderek a¤›rlaflan sorunlar› çözecek deneyimde
de¤ildi. Kara Murat Pafla’n›n vezirazam olmas›nda bü-
yük etkisi olan Müneccimbafl› Hüseyin Efendi’nin
görevinden istifa etmesi sonucu, yerine vezira-
zaml›¤a Melek ‹brahim Pafla geçirildi.
ESNAF AYAKLANMASI
‹stanbul’da ilk kez bir esnaf ayaklanma-
s› yafland› (21 A¤ustos 1651). Bu ayaklan-
man›n nedeni, Hazine a盤›ndan dolay› yö-
netimin düflük ayarl›, meyhane akçesi de-
nen paralar› esnafa zorla bozdurtmak iste-
mesiydi.
295
IV. Mehmet
Mahpeyker Kösem Valide Sultan’›n perde ile bo¤uluflunu betimleyen gravür
