1658
n
Hükûmet ordusu, Ilgın’da isyancılara yenildi
(11 Aralık).
Serdar Murtaza Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu
ile asi Abaza Hasan Paşa komutasındaki ordu arasın-
da Ilgın’da yapılan savaşta Osmanlı ordusu,Abaza Ha-
san Paşa kuvvetlerine yenildi. Bu çarpışmada iki tarafın
toplam kaybı 8 bin kadardı. Serdar Murtaza Paşa da
Afyonkarahisar’a çekildi.Abaza Hasan Paşa ise Antep’e,
oradan Halep’e gitti. Halep’te Murtaza Paşa’ya teslim
oldu ve paşanın evinde öldürüldü.
n
Sırasıyla Girit serdarlığı, kaptan-ı deryalık ve
Rumeli beylerbeyliği yapan, devrin millî kahra-
manı Veziriazam Gazi Deli Hüseyin Paşa, rüşvet
ve suiistimal ile suçlanıp haksız yere idam edildi
(29 Aralık).
1659
n
Abaza Hasan Paşa ve diğer isyancılar, Halep’te
Serdar Murtaza Paşa tarafından kandırılarak bir
ziyafet sonrası öldürülüp kesik başları İstanbul’a
gönderildi (16-17 Şubat).
n
Konotop zaferinde Rus ordusu imha edildi
(12 Temmuz).
n
Eflâk isyanı bastırıldı (12 Kasım).
n
Çanakkale Boğazı’nın güvenliği için
“Seddülbahir” ve “Kilidülbahir” kaleleri inşa
edildi.
IV. MEHMET DÖNEM‹ OLAYLARI
ren Girit Savafl›’n›n getirdi¤i a¤›r malî yük ve yeni vergi-
ler, bir ayaklanma için uygun ortam› haz›rlam›flt›. Zurna-
zen Mustafa Pafla’n›n, elalt›ndan kap›kulu askerlerini
ayaklanmaya k›flk›rtmas›, olay› çabuklaflt›rd›. Genelde
ekonomik nedenlere ba¤l› olarak ç›kan di¤er ayaklanma-
lar gibi, Ç›nar Olay› da parasal nedenlere dayand›r›ld›. Fa-
kat bunun yan›nda, yönetimin etkinli¤ini yitirmesi, saray
a¤alar›n›n tepki uyand›ran nüfuzu, kap›kulu askerlerinin
disiplinsizli¤i ile olay korkunç tablolar sergileyerek geliflti.
Kent, benzeri görülmedik cinayetlere tan›k oldu; yaflam
durdu, herkes günlerce evlere kapand›.
299
eserin önemli bölümlerinin Almanca, Fransız ve Lâtinceye çevrilerek Batı
ülkelerinde yayımlanmış olması da, Kâtip Çelebi’nin bilim alanındaki etkin-
liğini gösterir. Bu özelliğiyle, kendisiniTürk Rönesansı’nın ilk habercisi olarak
değerlendirmek gelenek hâline gelmiştir. Yaşağıdı çağın bilim anlayışının
dar sınırlarında kalmayarak, dünyanın yuvarlak olduğuna kanıtlar arayan
ve Batı’daki astronomi araştırmaları üzerine yazılan eserleri çeviren Kâtip
Çelebi, döneminin koşullarını aşan bir bilim dünyasının ilk yaratıcılarından
biri kabul edilir.Yapıtlarından Cihan-nüma (1648), İbrahim Müteferrika ta-
rafından 1733’te bazı eklemelerle yayımlanmıştır. Lâtinceye (Mathauss
Norberg; Geographia Orientalis, 2 cilt, Londini Gotharum, 1818), Fransız-
caya (Description de I’Asie Mineure, Extraite de la Géopraphie Turque de
Hadji-Khalfa, Surnommé Kiatip Tchelebi) ve Almancaya (Von Hammer,
Über die Geopraphie der Asiatischen Türkei; Jahrbücher der Literatur,Wi-
en 1821) çevrilmiştir.“Fezleke”, 1592-1654 yılları Osmanlı tarihidir.“Tuh-
fet-ül Kibar fî Esfar-il-Bihâr”, 1645-1656 yılları arasındaki deniz savaşları-
nı anlatır; ırmak ve denizlerin coğrafî durumlarını inceler. İngilizceye ve
Fransızcaya çevrilmiştir.“Keşf-üz-Zünûn” 15 bine yakın kitabın konuları ve
yazarları üzerine bilgi veren bibliyografya sözlüğü olup, yirmi yılda tamam-
lanmıştır. Lâtinceye, Fransızcaya çevrilmiş ve Millî Eğitim Bakanlığı’nca ya-
yımlanmıştır (1941-1943).
Kâtip Çelebi’nin Cihan-nümâ adl› eserinde Avrupa k›tas›n› gösteren harita
Çanakkale’de iki hisar aras›ndan
geçen gemi
(Minyatürlerde Gemiler)
