1657
n
Bozcaada,Venediklilerden geri alındı
(31 Ağustos).
n
Ünlü Türk bilgini, yazar Kâtip Çelebi öldü
(24 Eylül).
n
Limni Savaşı (15 Kasım):
Kaptan-ı Derya Topal Mehmet Paşa komutasındaki
Osmanlı donanması ile Venedik ordusu arasındaki sa-
vaşta, Limni adası, 65 günlük bir kuşatmadan sonra
Osmanlıların eline geçti. Venediklilerin, ağırlıklarıyla
adadan ayrılmalarına izin verildi.
n
“Ravzat-ül-Ehrar”ın yazarı ünlü Osmanlı tarihçisi
Şeyhülislâm Kara Çelebizade Abdülaziz Efendi
vefat etti (7 Aralık).
1658
n
Erdel serdarlığını üstlenen Veziriazam Köprülü
Mehmet Paşa, Canova, Şebeş ve Logoş kalelerini
ele geçirdi (1 Eylül).
n
Köprülü Mehmet Paşa’ya karşı olan Halip Valisi
Abaza Kara Hasan Paşa önderliğinde
Anadolu’daki 7 vali ve 50’ye yakın sancakbeyi,
isyan etti (13 Kasım).
IV. MEHMET DÖNEM‹ OLAYLARI
ÇINAR VAK’ASI
Bu dönemin en önemli olay›, tarihe “Vak’a-i Vakvaki-
ye” diye geçen ve 4-14 Mart tarihleri aras›nda yaflanan
Ç›nar Vak’as›d›r. Bu olay›n eylemleri 9 May›s 1656’ya
kadar sürmüfl; kent, uzun tarihinin en korkunç ve etkili
ayaklanmalar›ndan olan bu olay›n sars›nt›s›n› Köprülü
Mehmet Pafla’n›n iktidara gelmesinden sonra atlatabil-
mifltir.
1650’den bafllayarak saray a¤alar›n›n yönetimdeki
güçlerini art›rmalar›, bundan duyulan hoflnutsuzluk, sü-
O
N
D
OK U Z UN C U
O
SMAN L I
P
AD ‹ fi AH I
I V
.
M
E HME T
PAD‹fiAHLAR ALBÜMÜ
298
KÂTİP ÇELEBİ
(1609 İstanbul - 1657 İstanbul):
Asıl adı Mustafa’dır. Doğu ve Batı kitaplarında kendisine Hacı Kalfa, Hacı
Halife de denilmektedir. On yedi yaşındayken divan kalemlerinden birine
girdi. Bir yıl sonra silâhtar olan babasyla birlikte Tercan (1624) ve Bağdat
(1625) seferlerine katıldı. Bu seferlerden döndükten sonra, babasının Mu-
sul’da ölmesi üzerine İstanbul’a geldi (1628-1629). Ünlü bilginlerin ders-
lerine devam etmeye başladı. Daha sonra da ordunun güney seferlerine
katılarak Bağdat (1631), Halep, Hicaz (1634) ve Revan’a (1635) gitti;
gezdiği yerlerde bilgi ve görgüsünü artırdı. Kâtip Çelebi’nin kendisini tama-
men öğrenime ve araştırmaya verişi, 1638’de yakın akrabalarından birinin
ölümü üzerine, ufak bir mirastan yararlanarak, devlet hizmetinden ayrılışı-
na rastlar. Bu tarihten sonra, dilediği kitapları edinme ve medrese öğreni-
minden de daha geniş ölçüde yararlanma imkânı buldu. XVII. yüzyılın Os-
manlı İmparatorluğu koşulları içinde pozitif bilimin ilk verilerini getiren Kâ-
tip Çelebi, Doğu dillerinin (Arapça ve Farsça) yanı sıra, Fransızca ve Lâtin-
ce de öğrenerek, Batı’daki bilimsel gelişmeleri izleme olanağını kazandı;
buna karşılık, Japonya’dan Irak ve Erzurum sınırına kadar uzanan ülkele-
rin tarih ve coğrafyasını anlatan “Cihan-nüma” adlı kitabı da Batı bilginle-
rine kaynaklık etti. Bir sonraki yüzyılda ünlü Fransız haritacısı D’Anville, Ba-
tı Asya haritalarını düzenlerken, Osmanlı İmparatorluğu bölümlerinde Kâ-
tip Çelebi’nin Cihan-nüma’da ileri sürdüğü görüş ve bilgileri esas aldı. Bu
Kâtip Çelebi
(Hayat Tarih Mecmuas›)
