344
resi: Şeyh Müslihüddin Camii (14. yüzyıl),
Kamış Gölü. Sapanca ve yöresi: Justinianus Köp-
rüsü (Beşköprü, MS 561), Rüstem Paşa Camii
ve Hamamı (16. yüzyıl).
SAKARYA (Adapazarı) (54)
Marmara Bölgesi’nde, il merkezi Büyükşehir sta-
tüsüne sahiptir. Adapazarı, Serdivan, Erenler, Ari-
fiye, Ferizli, Söğütlü, Akyazı, Sapanca,
Karapürçek ve Hendek olmak üzere 10 merkez il-
çeden oluşmaktadır. 17Ağustos 1999 depremin-
den sonra Büyükşehir statüsüne alınmıştır. Mart
2008’de çıkan bir yasayla Adapazarı Büyükşehir
Belediyesi’nin adı Sakarya Büyükşehir belediyesi
olarak değiştirilmiştir. Büyükşehir’i oluşturan 10
ilçenin toplam Nüfusu 668.940 (2008). İl merkezi
Adapazarı’dır. Tarih: Sakarya adını, aynı adlı ır-
maktan alır. Irmağın adının kökeni ise, oldukça
eski dönemlere uzanır. MÖ 7. yüzyılda Frigler dö-
neminde ırmak Friglerin en önemli tanrılarından
Sangari’nin adını taşıyordu. Bu ad Helenistik Dö-
nemde Sangarios biçimine dönüştü. Ancak ırma-
ğın adının asıl kökenini, Yunanca saldırgan
anlamına gelen Zakharion sözcüğünün oluştur-
duğu sanılır. Bu ad zamanla değişime uğrayarak
bugünkü biçimini aldı. İlin tarihine ilişkin bilgiler
ancak MÖ 12. yüzyıla dek uzanır. MÖ 1200’lerde
Ege Göç Kavimleri adı verilen topluluklar Trak-
ya’dan Batı Anadolu’ya aktıkları dönemde, yörede
Bebrikler ve Mariondinler adı verilen topluluklar
yaşamaktaydı. Ege Göç Kavimleri’nin en önem-
lilerinden Frigler, Hitit devletini çökerterek Sa-
karya Irmağı ile Kızılırmak arasına yerleşmelerine
karşın Karadeniz kıyılarına uzanmayı başarama-
dılar. Ancak MÖ 9. yüzyılda Bitinler, Sakarya Ir-
mağı’nın yukarı kesiminin doğu ve batısını istila
ettiler. Yerli halkla karışmakla birlikte, kısa sürede
egemen toplum durumuna geldiler. Nitekim bun-
dan böyle yöre, Bitinya adıyla anılmaya başlandı.
Frigler onlarca yıl dağınık olarak yaşadıktan sonra
birleşerek Frigya Devleti’ni kurdularsa da, Bitinya
bölgesine egemen olamadılar. MÖ 7. yüzyılda
Frig Devleti’nin Kimmer ve İskit akınlarıyla çök-
mesinden sonra yöreyi ele geçiren Lidyalılar, Bi-
tinya topraklarının tümüne egemen oldular.
Ancak Lidya egemenliği kısa sürdü. MÖ 546’da
Persler, Kızılırmak kıyılarında Lidyalıları büyük bir
bozguna uğratarak, bu devlete son verdiler; ar-
dından tüm Küçük Asya’yı ele geçirdiler. Sakarya
yöresinde MÖ 7. yüzyılda Miletoslu denizcilerle
kurulan Herakleia ticaret kolonisi (Karadeniz
Ereğlisi) Persler’e bir süre direndikten sonra tes-
lim oldu. Anadolu’da Pers egemenliğine Büyük
İskender önderliğinde Makedonyalılar son verdi
(MÖ 334, MÖ 331). Bu kez de tüm Anadolu Ma-
kedonya egemenliğine girdi. İskender’in genç
yaşta ölümü Makedonya İmparatorluğu’nun da-
ğılmasına yol açtı. Uzun bir kargaşa ve iç çatış-
malar döneminden sonra Sakarya’nın da içinde
yer aldığı Bitinya’da yerel prenslerden Nikome-
des’in oğlu Prusias, Bitinya Krallığı’nı kurdu (MÖ
222). Bu dönemde Nikomedia (İzmit), Nikaeia
(İznik), Kios (Gemlik), Kalkhedon (Kadıköy) kral-
lığın önemli ticaret ve yerleşim merkezleri ol-
masına karşın, Sakarya önem kazanamadı.
MÖ 85’te Romalılar Bitinya Krallığı’na son ve-
rince, Sakarya Roma’nın Bitinya Pontus Eya-
leti sınırları içinde yer aldı. 395’te Roma
İmparatorluğu, doğu ve batı olmak üzere ikiye
ayrılınca da, Sakarya, Doğu Roma (Bizans)
Sakarya'nın Taraklı ilçesinden bir görünüm
