68
ARDAHAN,DoğuAnadoluBölgesi’ninErzurum-Kars
bölümünde il ve bu ilin merkezi olan kent. Kuzeyde
ve doğuda Gürcistan, doğuda Ermenistan, güney-
doğudavegüneydeKars,güneybatıdaErzurum,ba-
tıda Artvin illeriyle çevrilidir. Yüzey Biçimleri: İl
topraklarınınbüyükkısmıdağlarveyüksekyaylalarla
kaplıdır. Akarsu vadileri boyunca uzanan ovalar var-
dır. İl toprakları, genelde iki bin metreyi aşan dağlık
bir arazide yer alır. Topraklarının büyük kısmını gü-
neybatı-kuzeydoğudoğrultuluYalnızçamDağlarıen-
gebelendirir. Yalnızçam dağ silsilesinin en yüksek
noktasıGüzeDağı’dır(3.167metre).Güneybatısında
yer alan ve Çıldır Gölü’ne kadar uzanan Allahüekber
Dağları bazı bölgelerde Kars’la tabiî sınırı meydana
getirir. Çıldır Gölü’nün doğusunda yer alan Akbaba
Dağı (3.026 metre) Gürcistan sınırında bir yay gibi
uzanır. Plato alanında yer yer yükselen dağ kütleleri
Kabak Dağı’nda 3.054metreye ulaşır. Ovaları: Akar-
sular boyunca devameden vadiler, bazı yerlerde ge-
nişleyerek ovaları meydana getirir. Başlıca ovaları
şunlardır: Ardahan Ovası: Kura ırmağı ve kollarının
taşıdığı alüvyonlarla meydana gelmiştir. Ortalama
1.800metreyüksekliktekiovadasertiklimşartlarıyü-
zündentarımsınırlıolarakyapılır.Zenginçayırörtüsü,
hayvancılığı ön plana çıkarmıştır. Göle Ovası: Göle
ilçesinde yer alan ova, 2.000metre yüksekliktedir ve
150 km
2
’ye yakın bir alanı kaplar. Anadolu’nun en
soğuk bölgelerinden olup tarıma elverişli değildir.
Ovanın gür otlarla kaplı çayırları, önemli bir hayvan-
cılık alanıdır. Ayrıca fazla büyük olmayan Zaruşad,
HaçuvanveHenakovalarıdavardır.Akarsularvegöl-
ler:Ardahaniliakarsuyönündenzengindir.İltoprak-
larınıKuraIrmağısular.Dağlardankaynaklanansuları
taşıyan küçük akarsular Kura Irmağı’na katılır. Gür-
cistan’da Kura ırmağına katılan Posof Çayı’nın bir
kısmı Gürcistan-Türkiye doğal sınırını meydana ge-
tirir. Çıldır Gölü’nün sularını boşaltan Cara Deresi, il
topraklarından çıktıktan sonra Kars Çayı’na dökülür.
İklimve Bitki Örtüsü: İlde sert bir yüksek yayla iklimi
hâkimsürer. Sibirya yüksek basınçmerkezinin tesiri
altında olduğundan kış, yedi ay sürer. Kar yağışı
fazla olduğundan, toprak uzun müddet karla kaplı
kalır. İlkbahar ve sonbahar mevsimleri yok denecek
kadar kısa sürer. İl topraklarının büyük kesimi çayır
vemeralarla kaplıdır. Orman yönünden fazla zengin
değildir. Dağ eteklerinde çamağaçları yer alır. Eko-
nomi: Çayır ve otlakları bol olan ilde hayvancılık,
arıcılık ve tavuk yetiştiriciliği yapılır; peynir, tereyağı,
yoğurt ve kaymak üretilir. Turistik Yerler: Kentin tek
tarihî yapısı Ardahan Kalesi’dir (yapım tarihi bilin-
meyen kale bugünkü biçimini 1556’da almıştır).
Ayrıca Çıldır ilçesinde Şeytan Kalesi bulunur.
ARDAHAN (75)
Doğu Anadolu’da, Kars’ın 106 km kuzeyinde kent
ve aynı adı taşıyan ilin merkezi. Kura Nehri kıyısın-
dadır. Yüzölçümü 1.191 km
2
, nüfusu 40.875
(2008). Ardahan, çok eski bir tarihe sahiptir. İlk bi-
linen sakinleri Hurrilerdir. Daha sonra Hititlerin hâ-
kimiyetine girdi. Bölge daha sonra Urartuların
işgaline uğradı. Asurlular ve Babiller bölgeye hakim
olmak istedilerse de başarılı olamadılar. MÖ 7.
asırda Perslerin istilasına uğradı. MÖ 4. yüzyılda
Makedonya Kralı İskender, Persleri yenerek yöreyi
ele geçirdi. MS 395’te Roma ikiye bölününce, bölge
Ardahan’dan bir görünüm.
Ardahan
Yüz ölçümü
:5.495 km
2
Nüfusu
:112.242 (2008)
İlçe sayısı
:6
İl trafik kodu
:75
ARDAHAN
