918
A
TATÜRK VE
K
URTULUfi
S
AVAfiI
K
RONOLOJ‹S‹ 1881 - 1938
26 Eylül 1932 Atatürk, Dolmabahçe Saray›’nda çal›flmalar›na
bafllayan Birinci Türk Dil Kurultay›’n›n aç›l›fl›n›
izledi.
18 Aral›k 1932 Atatürk, Ankara K›z Enstitüsü’nde aç›lan “Birinci
Kad›n ‹ktisat Sergisi”ni ziyaret etti, incelemeler-
de bulundu.
1933
2 Nisan 1933 Atatürk, Çankaya’da yap›lan Türk Dili Tetkik Ce-
miyeti’nin toplant›s›na baflkanl›k etti.
17 Nisan 1933 Atatürk’ün baflkanl›¤›nda, Çankaya’da Türk Ta-
rihi Tetkik Cemiyeti üyelerinin kat›ld›¤› top-
lant›da, haz›rlanmakta olan “Türk Tarihinin
Ana Hatlar›”n›n müsveddeleri okunarak tart›-
fl›ld›.
31 May›s 1933 ‹stanbul Darülfünunu yerine Millî E¤itim Bakanl›-
¤›’nca yeni bir üniversite kurulmas›na dair kanun
kabul edildi.
12 Haziran 1933 Atatürk’ün hazineye devredece¤i mallar›nda, mi-
rasç›lar›n mahfuz hisselerini önlemek amac›yla,
2307 say›l› Kanun, Türkiye Büyük Millet Mecli-
si’nde kabul edildi.
1 A¤ustos 1933 Kanunla kapat›lan ‹stanbul Darülfünunu’nun yeri-
ne ‹stanbul Üniversitesi kuruldu.
29 Ekim 1933 Atatürk, saat 10.10’da Cumhuriyet’in 10. y›ldönü-
mü nedeniyle geçit törenini izlemeye geldi ve
Türk milletine ünlü söylevini verdi.
29 Ekim 1933 Atatürk, gece Cumhuriyet Halk Partisi taraf›ndan
Ankara Palas’ta tertiplenen Cumhuriyet Balo-
su’nu onurland›rd›.
1934
12 Ocak 1934 Yunanistan eski Baflbakan› Venizelos, Nobel Ödü-
lü Komitesi Baflkanl›¤›’na yazd›¤› mektupta, Ata-
türk’ü Nobel Bar›fl Ödülü’ne aday gösterdi¤ini
bildirdi.
9 fiubat 1934 Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya
aras›ndaki “Balkan Antant›” Atina’da imzaland›.
19 Haziran 1934 Atatürk, akflam Ankara Halkevi’nde, ‹ran fiah› R›-
za Pehlevi flerefine oynanan “Özsoy” operas›n›
izledi.
21 Haziran 1934 Soyad› Kanunu kabul edildi.
18 A¤ustos 1934 Atatürk, Dolmabahçe Saray› salonunda aç›lan
“‹kinci Türk Dil Kurultay›”n›n çal›flmalar›n› izledi.
24 Kas›m 1934 ‹smet Pafla ve arkadafllar›n›n önerisiyle, Mustafa
Kemal’e “Atatürk” soyad›n›n verilmesi, Türkiye
Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildi.
26 Kas›m 1934 Efendi, Bey, Pafla, Hazretleri vb. Lâkap ve Unvan-
lar›n Kald›r›ld›¤›na Dair Kanun kabul edildi.
3 Aral›k 1934 Baz› K›yafetlerin Giyilemeyece¤ine Dair Kanun
kabul edildi.
5 Aral›k 1934 Türk kad›nlar›na, milletvekili seçme ve seçilme
hakk› tan›yan Anayasa de¤iflikli¤i kabul edildi.
17 Aral›k 1934 “Atatürk” soyad›n›n veya bunun bafl›na ve sonu-
na sözcük eklenerek yap›lan adlar›n, hiçbir kim-
se taraf›ndan öz ve soyad› olarak al›namayaca¤›-
na dair Kanun kabul edildi.
19 Aral›k 1934 Atatürk, manevî k›zlar›ndan Sabiha Han›m’a
“Gökçen” soyad›n› verdi.
1935
1 Mart 1935 Atatürk, dördüncü kez Cumhurbaflkan› seçildi.
27 Nisan 1935 Atatürk, Ankara’da, Türk Tayyare Cemiyeti Mer-
kezi’ni ziyaret etti ve “Türkkuflu” üyelerinin ça-
l›flmalar› hakk›nda bilgi ald›.
28 Nisan 1935 Atatürk’ün, Hilâl-i Ahmer’e “K›z›lay” ad›n› veri-
fli, K›z›lay Kurultay›’nda alk›fllarla kabul edildi.
21 Ekim 1935 Atatürk’e yap›lan suikast giriflimi, ‹stanbul Üni-
versitesi ve birçok kentte düzenlenen mitingler-
le k›nand›.
1936
9 Ocak 1936 Atatürk’e suikast haz›rlamak suçundan san›k 8
kiflinin duruflmalar›na Ankara A¤›r Ceza Mahke-
mesi’nde baflland›.
20 Temmuz 1936 Bo¤azlar›n, Türk Hükûmeti’nin tam egemenli¤ine
geçiflini sa¤layan “Montreux Sözleflmesi” imza-
land›.
24 A¤ustos 1936 Atatürk, ö¤leden sonra Dolmabahçe Saray›’nda
“Üçüncü Türk Dil Kurultay›”n›n aç›l›fl törenini ve
çal›flmalar›n› izledi.
1937
27 Ocak 1937 Cenevre’de Milletler Cemiyeti toplant›s›nda, Ha-
tay’›n ba¤›ms›zl›¤› kabul edildi.
29 Ocak 1937 TBMM’de, “Hatay davas›n›n baflar›lmas› nedeniy-
le Atatürk’e, ‹smet ‹nönü Hükûmeti’ne ve Genel-
kurmay Baflkan› Fevzi Çakmak’a teflekkür edil-
mesi” ve “Kahraman orduya selâm gönderilme-
si” hakk›nda karar al›nd›.
5 fiubat 1937 Lâiklik ilkesine Anayasa’n›n 2. maddesinde yer
verildi.
13 fiubat 1937 Atatürk’ün do¤du¤u evin anahtarlar›, Selânik’teki
Türkiye Cumhuriyeti Konsoloslu¤u’na teslim
edildi.
11 Haziran 1937 Atatürk, Baflbakanl›¤a gönderdi¤i yaz›da, tüm mal-
lar›n› hazineye ba¤›fllad›¤›n› bildirdi.
14 Eylül 1937 Akdeniz’de korsanl›k hareketlerine karfl› al›na-
cak ortak önlemler hakk›nda Türkiye-‹ngiltere-
Fransa-Rusya-Romanya-Bulgaristan-Yunanistan-
Yugoslavya-M›s›r ve Arnavutluk aras›nda “Nyon
Sözleflmesi” imzaland›.
20 Eylül 1937 Atatürk, saat 10.00’da ‹kinci Türk Tarih Kurulta-
y› nedeniyle Dolmabahçe Saray›’nda düzenlenen
“Tarih Sergisi”nin aç›l›fl›na kat›ld›.
9 Ekim 1937 Atatürk, Nazilli Basma Fabrikas›’n› iflletmeye açt›.
16 Kas›m 1937 Atatürk, Irak ve ‹ran s›n›rlar›na ulaflacak olan Di-
yarbak›r-Cizre demiryolu hatt›n›n temel atma tö-
renine kat›ld›.
1938
22 Ocak 1938 Atatürk, baz› flikâyetleri üzerine Yalova’da
Dr. Nihat Reflat Belger taraf›ndan muayene edil-
di ve ilk defa olarak kendisine “siroz bafllang›c›”
teflhisi konuldu.
2 fiubat 1938 Atatürk, saat 16.00’da Bursa Merinos Fabrika-
s›’n› iflletmeye açt›.
7 fiubat 1938 Atatürk, öksürük ve gö¤üs a¤r›s› nedeniyle gece
Dolmabahçe Saray›’na ça¤r›lan Dr. Nihat Reflat
Belger taraf›ndan muayene edildi ve zatürree
(pnömoni) teflhisi konuldu.
8 fiubat 1938 Atatürk, Prof.Dr. Neflet Ömer ‹rdelp ve Dr. Nihat
Reflat Belger taraf›ndan tekrar muayene edildi ve
zatürree tedavisine devam edildi.
27 fiubat 1938 Atatürk, akflama do¤ru fliddetli bir burun kana-
mas› geçirdi.
6 Mart 1938 Atatürk, Çankaya’da, Prof.Dr. Neflet Ömer ‹r-
delp, Prof.Dr. Akil Muhtar Özden, Dr. Hüsamet-
tin Kural, Dr. Ziya Naki Yalt›r›m ve Dr. As›m
Arar’dan oluflan bir hekim grubu taraf›ndan mu-
ayene edildi ve konsültasyon yap›ld›.
12 Mart 1938 Atatürk, davet edilen ‹stanbul Üniversitesi T›p
Fakültesi Ö¤retim Üyelerinden Prof.Dr. Frank ta-
raf›ndan muayene edildi.
13 Mart 1938 Atatürk, Çankaya’da, özel hekimi Prof.Dr. Neflet
Ömer ‹rdelp’i kabul ederek bir görüflme yapt›.
24 Mart 1938 Devlet taraf›ndan Cumhurbaflkan› için sat›n al›-
nan Savarona yat›na, ‹ngiltere’nin Southampton
liman›nda bayrak çekme merasimi düzenlendi.
28 Mart 1938 Atatürk, Ankara’ya davet edilen Frans›z
Prof.Dr. Fiessinger taraf›ndan muayene edildi.
30 Mart 1938 Cumhurbaflkanl›¤› Genel sekreterli¤i, Fransa’dan
davet edilen Prof.Dr. Fiessinger’in Atatürk’ü mu-
ayenesinden sonra; Atatürk’ün hastal›¤› hakk›n-
da ilk resmî bildiriyi yay›mlad›.
11 May›s 1938 Atatürk, mülkiyeti üzerinde olan Ulus Matba-
as›’n›, bütün demirbafl eflyas› ve civar›ndaki ar-
salar›yla beraber Cumhuriyet Halk Partisi’ne ba-
¤›fllad›. Ayr›ca, Hipodrom ve Stadyum civar›nda-
ki dükkanlar› da Ankara Belediyesi’ne ba¤›fllaya-
rak resmî ifllemlerini imzalad›.
28 May›s 1938 Atatürk, akflam Florya’dan Dolmabahçe Sara-
y›’na dönerken bir fenal›k geçirdi.
29 May›s 1938 Atatürk, akflam geçirdi¤i rahats›zl›k üzerine
Prof.Dr. Neflet Ömer ‹rdelp taraf›ndan muayene
edildi.
1 Haziran 1938 Devlet taraf›ndan Cumhurbaflkan› için sat›n al›-
nan Savarona yat› ‹stanbul’a geldi.
1 Haziran 1938 Atatürk, saat 15.30’da Savarona yat›na geçti.
8 Haziran 1938 Atatürk, ça¤r› üzerine Paris’ten ikinci defa gelen
Prof.Dr. Fiessinger taraf›ndan Savarona yat›nda
muayene edildi.
20 Haziran 1938 Atatürk, Hatay sorunu nedeniyle Savarona yat›nda,
Genelkurmay Baflkan› Mareflal Fevzi Çakmak’›n
da kat›ld›¤› dörtbuçuk saat süren Bakanlar Kuru-
lu ola¤anüstü toplant›s›na baflkanl›k etti.
21 Haziran 1938 Atatürk, Savarona yat›nda, kulland›¤› uçakla Bal-
kan turunu tamamlayarak Yeflilköy’e inen Sabiha
Gökçen’i kabul etti.
29 Haziran 1938 Atatürk, Savarona yat›nda, ‹stanbul Valisi Muhit-
tin Üstünda¤’› kabul ederek ‹stanbul’un imar›
hakk›nda bilgi ald› ve baz› direktiflerde bulundu.
4 Temmuz 1938 Antakya’da, 3.7.1938 günü Türk ve Frans›z Askerî
Heyetleri aras›nda imzalanan “Askerî Antlaflma”
gere¤ince, her iki hükûmetin Hatay’da eflit say›-
da asker bulundurmay› kararlaflt›rmalar› üzeri-
ne, birliklerimize ait öncü müfrezeler Hatay’a
girdi.
933
934
935
936
937
938
