Bu durum karfl›s›nda III. Selim Giray, ‹bra-
him Pafla’y› beklemeksizin Or Kap›s› önlerine
gelerek düflman kuvvetleriyle çarp›flmaya baflla-
d›. Yo¤un top atefli karfl›s›nda dayanamayan Ta-
tarlar, Tuzla’ya çekilmek zorunda kald›lar.
Ruslarla anlaflan Tatarlar, kale kap›lar›n›
açarak Rus askerlerini içeri ald›lar. Böylece
kalenin düflmesi üzerine Rus kuvvetleri K›-
r›m’a girdi. Çok geçmeden Taman Kalesi de
Ruslar taraf›ndan iflgal edildi. Bu yenilgi üze-
rine III. Selim Giray, bir miktar kuvvetle Bah-
çesaray’a, daha sonra Karada¤’a çekildi, daha
sonra da bir gemiyle ‹stanbul’a geldi. Ruslar›n
K›r›m’a girmesi ve hanlar›n›n da ‹stanbul’a kaç-
mas›, halk aras›nda büyük bir panik yaratt› ve pek
çok kar›fl›kl›klara neden oldu.
BARIfi G‹R‹fi‹MLER‹
Babada¤› ordu karargâh›n› savafl yapmadan terk
edip çekilen Veziriazam Silâhtar Mehmet Pafla, göre-
vinden al›narak yerine, bu s›rada Rusçuk’ta bulunan
Muhsinzade Mehmet Pafla, ikinci kez veziriazam ve
serdar olarak atand›. Savafl yanl›s› olan III. Mustafa
bile art›k bar›fl yap›lmas›n› istemekteydi. Bo¤dan’da-
ki bar›fl görüflmelerinde Osmanl›lar›n önerileri Ruslar
taraf›ndan kabul edilmedi. Böylece bir ay kadar sü-
ren görüflmeler sonuçsuz kald›. Fakat Osmanl›lar›n
önerdi¤i yeni bir bar›fl plân›n›n kabul edilmesi üzeri-
ne Osmanl› heyeti, toplant›n›n yap›laca¤› Bükrefl’e
gönderildi.
SAVAfiIN YEN‹DEN BAfiLAMASI
Bükrefl bar›fl görüflmelerinin sonuçsuz kalmas›
üzerine Ruslar, Tuna boylar›nda, K›r›m, Gürcistan ve
Akdeniz’de askerî harekâta bafllad›lar. Ancak, Rus-
çuk’a sald›ran Rus kuvvetleri, bozguna
u¤ray›p a¤›r kay›plar vererek kaçmak
zorunda kald›. Birkaç koldan sald›r›lar›-
n› sürdüren Rus kuvvetleri, Hac›o¤lu
Pazar›’n› atefle verdikten sonra Var-
na’ya yöneldi. Bunun üzerine karadan
ve denizden bombard›man bafllamas›
sonucunda Rus kuvvetleri, bütün a¤›r-
l›klar›n› b›rakarak kaçmak zorunda b›-
rak›ld›. Çok geçmeden Silistre üzerin-
den Ruslar›n iflgalindeki Eflâk ve
Bo¤dan’a yürünmesi kararlaflt›r›ld›.
Bu arada Ruslar, Hac›o¤lu Paza-
r›’n› iflgal etmifllerdi. Ruslar›n pu-
susuna düflen Abdullah Pafla’n›n
kuvvetleri a¤›r kay›plar verip
Kozluca’ya çekildi. Böylece hiç-
bir direniflle karfl›laflmaks›z›n
ileri harekât›n› sürdüren Rus
kuvvetleri, Yenipazar’a ulaflt›.
Veziriazam Mehmet Pafla,
Ruslarla bar›fl yapmak zorunda kal-
d›. Öte yandan Rusya’daki Don Kazaklar›n›n ayak-
lanmas›, baflgösteren fliddetli veba salg›n› ve özellik-
le malî s›k›nt›n›n artmas› nedenleriyle Rus hükûme-
ti de bir an önce bar›fl yap›lmas›n› istemekteydi. Bü-
tün bu olumsuz durumlar karfl›s›nda veziriazam›n
bar›fl önerisi, Ruslar taraf›ndan derhal kabul edildi.
III. MUSTAFA’NIN ÖLÜMÜ
Baflar›s›zl›kla sürüp giden Osmanl›-Rus savafl›n›n
bütün ac› ve huzursuzlu¤unu yaflayan III. Mustafa,
bu savafl›n Osmanl› Devleti bak›m›ndan son derece
önemli bir dönüm noktas› oldu¤unu anlam›fl, dolay›-
s›yla bu savafltan en az zararla ç›k›lmas›n› benimse-
mifltir. Bu amaçla ülkenin her taraf›na gönderdi¤i
buyruklarla halk›n dinî ve yurtseverlik duygular›n›
harekete geçirdi; bunun sonucunda halk, her türlü
fedakârl›kta bulundu ve cephelere büyük çapta mal-
zeme ve asker sevkini yapmaktan geri kalmad›. Fa-
kat bu kuvvetler, e¤itimsiz olduklar› için savafllarda
baflar›l› olunamad›. Fakat cephelerden gelen son ac›
yenilgi haberleri, kendisini büyük üzüntü ve ümit-
sizli¤e düflürdü. Bunun ›st›rab›na dayanamayarak
21 Ocak 1774 günü hayata gözlerini yumdu.
PAD‹fiAHLAR ALBÜMÜ
410
III. Mustafa’n›n 1764 tarihli Vakfiyesi’nin
tasdik sayfas›
(Vak›flar Genel Müdürlü¤ü Arflivi)
Y
‹RM‹
A
LTINCI
O
SMANLI
P
AD‹fiAHI
I I I
.
M
USTAFA
III. Mustafa’n›n türbesi
(Gravür: Jean Babtiste Hilair, Paris 1787)
