108
DO⁄U-BATI KAVfiA⁄I:
S‹NEKL‹ BAKKAL
Ad›n› ‹stibdat döneminde Aksa-
ray’daki bir sokaktan alan
Sinekli
Bakkal
’da Halide Edip, Do¤u-Bat›
sorununa do¤rudan de¤il, simgesel
olarak yer verir. Kad›n kahraman
haf›z Rabia, Halide Edip’in di¤er ro-
manlar›ndaki Bat›l› dünya görüflüy-
le yetiflmifl kad›nlardan farkl›d›r.
Güzel sesiyle okudu¤u mevlitlerle
bütün ‹stanbul’un hayranl›¤›n› ka-
zanan Rabia, Do¤u’yu temsil eder;
ona müzik dersleri veren ‹talyan Pe-
regrini ise Bat›l› de¤er yarg›lar›n›n
simgesidir. Rabia ve Peregrini’nin
evlili¤inden do¤an çocuk gelecek
mutlu günlerin müjdecisidir. Pereg-
rini, Rabia’ya ders verirken onun se-
sini Bat› müzi¤i kurallar›na göre
“e¤itir”. Bu tema özellikle Bat›’n›n
düflünce biçimi ile Do¤u’nun bilgeli-
¤ini birlefltirmeyi amaçlayan Tanzi-
görüflünden kurtararak e¤itmek is-
ter. Çünkü annenin e¤itilmesi de-
mek, Halide Edip’e göre, gelecek ku-
flaklar›n da e¤i-
tilmesi demek-
tir. Bu görüfl,
Tanzimat ro-
manc›lar›ndan
beri sanatç› ay-
d›nlar›n temel
inançlar›ndan
biridir.
Handan
roman›n›n kah-
raman› Handan,
yabanc› dil bi-
len, Avrupa gör-
müfl, ak›ll›, çevresini sürekli kendi-
sine hayran k›lan bir kifliliktir. An-
cak o, içinde soluk alabilece¤i bir
toplum içinde yaflamamaktad›r. O,
baflka kad›nlar›n “uykusunu getiren
içtimaiyat, iktisat, felsefe ve hatta
politika konuflulabilecek” bir ideal
kad›nd›r.
