AKÇADAĞ
(Eski adı: Arga), Malatya iline bağlı ilçe ve bu
ilçenin merkezi olan kent. Fırat Irmağı’na dö-
külen bir derenin suladığı alanın batı kıyı-
sında, Karadağ’ın doğu eteklerinde
kurulmuştur. İl merkezine 34 km mesafede-
dir. İlçe toprakları genelde dağlıktır. Batısında
Nurhak Dağları, kuzeydoğu ve güneyinde
düzlükler yer alır. Başlıca akarsuları Sultan-
suyu ve Ebeler Çayı’dır. Nurhak Dağlarının
alçak kesimlerinde platolar vardır. Ekonomisi
tarım ve hayvancılığa dayanır. Başlıca tarım
ürünleri buğday, fasulye, nohut, arpa, şeker
pancarı ve pirinçtir. Meyvecilik gelişmiştir.
İlçede, Türkiye’nin en büyük harası olan Sul-
tansuyu Harası bulunur. İlçe merkezi, Nurhak
Dağlarının eteklerinde kurulmuştur. Kayseri
Malatya yolu ilçeden geçer.
Nüfusu: 33.431 (2008)
ARAPKİR
Malatya iline bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezi
olan kent. İl merkezine 114, Divriği’ye 79
km’lik bir yolla bağlıdır. İlçe toprakları ge-
nelde dağlıktır. Kuzeyinde Yama Dağı, güney-
doğusunda Gül Dağı ve bu iki dağ arasında
yüksekliği 1500 metre olan platolar yer alır.
Bunların en önemlisi Sarıçiçek Yaylası’dır.
Fırat Nehri ve Kozlukçayı başlıca akarsulardır.
Keban Baraj Gölü’nün bir kısmı ilçe sınırları
içinde kalır. Akarsu vadisinde küçük düzlük-
ler yer alır. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa
dayanır. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa
ve kayısıdır. Bağcılık yaygındır. Kara üzümü
kışa dayanıklıdır. En çok beslenen hayvanlar
sığır ve kıl keçisidir. Kent halkı, 19. yüzyıl or-
talarında, kalenin bulunduğu yeri bırakarak,
bağlara yerleşmiş; çevrede süregelen geçim
darlığı, öteden beri, Arapkirlilerin büyük kent-
lere göç ederek oralarda yerleşmelerine yol
açmıştır. Belediyesi 1888’de kurulmuştur.
Nüfusu: 11.311 (2008)
ARGUVAN
Malatya iline bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezi
olan kent. Malatya’ya 63 km uzaklıkta, Ma-
latya-Hekimhan arasındadır. İlçe toprakları,
Fırat Vadisi’ndeki dağlık bir alanda kuruludur.
Yama Dağı’nın uzantıları toprakları engebe-
lendirir. Dağlarda çayırlıklarla kaplı platolar
yer alır. Söğütlü Çayı başlıca akarsuyudur.
Akarsu vadilerinde yer yer küçük düzlükler
görülür. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa da-
yanır. Başlıca tarım ürünleri buğday, kayısı
ve elmadır. Yaylalarda hayvancılık yapılır.
Önceleri Arapkir’e bağlı bucakken kaza hâline
getirilerek Diyarbakır’a, 1873’te yeniden
bucak olarak Keban’a, Cumhuriyet’ten sonra
Malatya’ya bağlanmış ve 1954’te ilçe olmuş-
tur.
Nüfusu: 8.711 (2008)
BATTALGAZİ
(Eski adı: Eskimalatya), Malatya iline bağlı
ilçe ve bu ilçenin merkezi olan kent. Ma-
latya’nın 9 km kuzeyindedir. Malatya Ova-
sı’nda yer alan ilçe toprakları genelde düzdür.
Fırat Nehri ve kolları başlıca akarsularıdır.
Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım
ürünleri şeker pancarı, buğday, pamuk ve ar-
padır. Kayısı, en çok yetiştirilen meyvedir.
Yüksek kesimlerde küçükbaş hayvan, ova-
larda ise sığır besiciliği yapılır. Merkez ilçeye
bağlı bir bucak merkeziyken 1987’de ilçe
merkezi yapılmıştır.
Nüfusu: 29.509 (2008).
DARENDE
Malatya iline bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezi
olan kent. İlçe merkezi, Malatya’ya 112 km
uzaklıkta, Gürün Suyu Vadisi üzerinde kurul-
muştur. İlçe toprakları, orta yükseklikte en-
gebeli araziden meydana gelir. Batısında
Hezanlı Dağı, güneyinde Nurhak Dağları, do-
ğusunda Akçababa Dağları, kuzeyinde Leylek
Dağı yer alır. İlçe topraklarını Tohma Suyu ve
Balıklıtohma Çayı sular. Akarsu vadilerinde
küçük düzlükler bulunur. İlçe halkının geçim
kaynağı dokumacılık, dericilik, meyvecilik ve
bağcılıktır. Eski bir yerleşim yeri olan ilçede,
Etiler ve Sümerlere ait eserler bulunmuştur.
Kentin ilk yerleşim merkezi, ilçe yakınındaki
Zengibar Kalesi’dir. 1070’lerden sonra kale-
nin eteğine yerleşen halk, bugünkü Daren-
de’yi kurmuştur. İlçenin ilk yerleşim yerleri,
tarihî yapılar açısından oldukça zengindir.
Ancak buradaki camilerin çoğu yıkık du-
rumda olup yalnızca minareleri sağlamdır.
Cami, türbe ve kütüphaneden oluşan Sadra-
zam Külliyesi (1782), Bedesten (18. yüzyıl),
Hasan Paşa Hamamı (1837); İkiz Türbe ve
kasaba yakınlarında Şeyh Hamidi Veli Zavi-
yesi, ilçedeki önemli tarihî yapılardır. Beledi-
yesi 1868’de kurulmuştur.
Nüfusu: 35.341 (2008)
MALATYA’NIN İLÇELERİ
292
başları), Silahtar Mustafa Paşa Han (17. yüzyıl).
Akçadağ ve yöresi: Kalolar Hanı. Yeşilyurt ve yö-
resi: Urartu Kalesi, Bostankaya Kalesi. Arapkir ve
yöresi: Hankâh, Ulu Cami (14. yüzyıl), Yeni Cami
(Akkoyunlular), Cafer Paşa Camii (14. yüzyıl),
Mirliva Ahmet Paşa Camii Gümrükçü Osman
Paşa Camii (1823), Molla Eyüp Camii (Ispanakçı
Mustafa Paşa Kütüphanesi), Çobanlı Camii
(1893), Osman Paşa Hamamı, Çarşı Hamamı
(1806). Darende: Hasan Paşa (Çarşı) Hamamı
(1837), İkiz Türbe, Hacı Hüseyin Camii, Darabey
Camii, İtlac-ı Müşrif Camii, Bedesten (Hacı Hü-
seyin Paşa Arastası [18. yüzyıl]), Şeyh Hamid-i
Veli Zaviyesi, Sadrazam Külliyesi (1782), Ulu
Cami (Dulkadiroğulları), Gökpınar Gölü. Hekim-
han ve yöresi: Taşhan (Hekimhan, 1230-1237
yılları arasında I. Alaettin Keykubat döneminde
el-Malati tarafından yapılmıştır.), Köprülü Meh-
met Paşa Camii (Fazıl Ahmet Paşa, 1656), Köp-
rülü Mehmet Paşa Hamamı (1661). Havalimanı
vardır. İlde her yıl Kayısı Festivali düzenlenir.
MALATYA (44)
Doğu Anadolu’nun güneybatısında Yukarı Fırat bö-
lümünde, aynı adı taşıyan ilin merkezi. Nüfusu
449.333 (2008). Doğu Anadolu’nun Erzurum’dan
sonra ikinci büyük kentidir. Kara yoluyla Ankara’dan
670 km, İstanbul’dan 1.124 km uzaklıkta olup yur-
dun büyükmerkezlerine demir yolu ve hava yoluyla
bağlıdır. Tarih: Yöredeki höyük ve kalıntılardan an-
laşıldığına göre, il merkezi Malatya ve çevresi çok
eski bir yerleşimalanıdır. Kentin ilk kuruluş yeri As-
lantepe Höyüğü’dür. Tarih boyunca yöre Hititlerin,
Asurluların, Urartuların, Romalıların, Bizanslıların,
Arapların, Selçuklu Türklerinin, Memlûklerin ege-
menliğinde yaşamış ve 1516’da Yavuz Sultan Selim
zamanında Osmanlı Devleti’ne katılmıştır. Güzel Sa-
natlar: Malatya çevresinde, yörenin tarih öncesini
aydınlatan önemli kazılar yapılmıştır: Arslantepe,
Cafer höyük, Değirmentepe, Gelinciktepe, İma-
moğlu Höyüğü, Köşker Baba, Pirot Höyük, Battal-
gazi ilçe merkezi ile Yazıhan ilçesine bağlı bazı
köylerde tarihî yapılar çoğunluktadır. Derme Deresi
kıyısındaki Malatya Kalesi MS I. yüzyıldan kalmadır.
Battalgazi’deki (Eski Malatya) başlıca tarihî yapılar;
Malatya Ulucamii, halk arasında Vaiz Ocağı veya
Vaiz Baba Camii olarak da bilinen Melik Sunullah
Camii (1394), Ak Minare Camii (1573), Karahan
Cami-i (1589), Şahabiye-i Kübra Medresesi (14.
yüzyıl), Silahtar Mustafa Paşa Hanı (17. yüzyıl) ve
Selçuklu yapısı olduğu sanılan Kanlı Kümbet’tir. 19.
yüzyılın ikinci yarısında yaptırılan Yeni Cami, son
dönemOsmanlı mimarlığının örneklerindendir. Ab-
dülselamCamii (1566-1567) Yazıhan ilçesinin Fet-
hiye köyünde; 15. yüzyıl sonu veya 16. yüzyıl
başında yapıldığı sanılan ve Tohma Suyu’nun iki ya-
kasını bağlayan 220 metre uzunluğunda ve 4 metre
genişliğindeki Kırkgöz Köprüsü, aynı ilçeninSinanlı
köyündedir. KısacaMalatya kenti, bugüne kadar bir-
çok uygarlığın (Karahan, Bizans, Arap, Osmanlı vb.)
egemenliğinde kalmış ve bu uygarlıkların geride bı-
raktığı tarihî yapıtlarla kültürel zenginliğe ulaşmıştır.
Kentteki Atatürk ve İnönü anıtları ise, Nijad Sirel ve
Hakkı Atamulu’nun ortak yapıtlarıdır (1946).
