36
AĞRI, (eski adı Karaköse), Doğu
Anadolu’da, Yukarı Murat bölümünde yer
alan il. Kuzeyde Kars ve Iğdır, batıda Erzu-
rum ve Muş, güneyde Bitlis ve Van illeriyle
ve doğuda ise İran’ın kuzeybatı kesimiyle
sınırlanır. Yüzey Biçimleri: İl toprakları
kuzeydoğudan güneybatıya doğru eğilim-
lidir. Topraklarının büyük bölümü volkanik
dağlarla kaplıdır. Tektonik ovalar, il toprak-
larının 1/3’ünü kaplar. Eleşkirt, Diyadin,
Beyazıt ovaları Murat Irmağının geçtiği
geniş bir havzada yer alır. İki yanından
Taşlıçay ve Körçay geçer. İl merkezi
Karaköse, Ziyaret Dağı ile Köse Dağları’nın
çevrelediği Eleşkirt Ovası’nda 1.640 metre
yükseltide kurulmuştur. İle adını veren
Büyük Ağrı (eski Ararat, 5.137 metre) ile
güneydoğusundaki Küçük Ağrı (3.925
metre) dorukları arasında tabanı 2.700 metre
olan Serdalbulak beli bulunur. Nuh efsanesi
ile ünlü Ağrı Dağı’ndan başka Aras Dağları
dizisine giren Köse Dağı (3.440 metre),
Aşağıdağ (3.270 metre), Hama Dağı (3.243
metre), Ziyaret Dağı da (3.000 metre) bu
yörededir. Fırat’ın başlıca kollarından biri
olan Murat ırmağı bu dağlardan çıkar, doğu-
batı yönünde akarak Muş ili topraklarına
girer. Aras Dağları’nın güneyini izleyerek
İran’da Aras’a dökülen Sarısu (Zankimar
Çayı) ilin kuzeydoğu kesimini sular. İl
merkezinin doğusunda Balık Gölü (25 km
2
)
ile Doğubeyazıt’ın kuzeyinde Şeyhli Gölü,
fazla sularını Balık Çayı aracılığıyla
Doğubeyazıt üzerinden Aras’a boşaltır.
İklim: İlde karasal iklim egemendir. Kışlar
çok sert geçer. Türkiye kentleri içinde en
düşük sıcaklık bu ilde saptanmıştır. Yılın or-
talama 116 günü karla kaplıdır. Yağışlar daha
çok ilkbahar ve kış aylarına rastlar. Hakim
rüzgâr kuzeydoğu yönünden eser. Bitki
Örtüsü: Bozkır görünümündedir. Ekonomi:
Türkiye’nin en geri kalmış illerinden biridir.
Yer altı kaynakları açısından yoksul olan ilde
asbest, kükürt ve süngertaşı yatakları bu-
lunur. Diyadin’in güneyinde şifalı madensu-
ları çıkar. 1968’de kalkınmada öncelikli iller
kapsamına alınmasına karşın sürekli göç
verir. İlin ana geçim kaynağı tarım ve hay-
vancılıktır. Sanayi çok az gelişmiştir. Un, yem
ve şeker fabrikalarıyla et kombinası bulunur.
Turistik Yerler: Ağrı ve yöresi: Kentin yaklaşık
20 km doğusunda Küpkıran Kalesi veya
Hanebegöl Kalesi. Doğubeyazıt ve yöresi:
Şehrin eski kurulduğu yerin yakınlarında
İshakpaşa Sarayı (1685-1785, Çıldır beyi
İshak Paşa’nın yaptırdığı sarayın 366 odası,
camisi, divan odası, mutfağı, hamurhanesi,
fırını, ahırları ve hamamı vardır); saraya bitişik
cami; avlusunda Anadolu Selçuklu kümbet-
lerini anımsatan türbe; Doğubeyazıt Kalesi.
Eleşkirt: Eleşkirt Kalesi. Patnos ve yöresi:
Giriktepe’de Urartu Sarayı kalıntıları. Pat-
nos’un 2 km dışında, Anzavurtepe’de antik
kent kalıntıları (MÖ 8. yüzyıl).
Ağrı Dağı
Yüz ölçümü
:11.315 km
2
Nüfusu
:532.180 (2008)
İlçe sayısı
:8
İl trafik kodu
:03
AĞRI
Ağrı
