1
Abdullah Cevdet
A
tanbul’da kendi gazetesi “Yeni Gün”ü
ç›kard›. Gazetede bir yandan Mondros
Ateflkes Antlaflmas› ve sonuçlar›n›
elefltirirken, bir yandan da Kurtulufl
Savafl›’na destek verdi. Bu yüzden
1920’de gazetesini kapat›p Ankara’ya
tafl›mak zorunda kald› ve Anadolu’da
Yeni Gün ad›yla yeniden yay›mlad›.
1920’de Birinci TBMM’ye ‹zmir mil-
letvekili olarak seçildi. 1923-1943 ara-
s› Mu¤la milletvekili olarak parlamen-
toda görev yapt›. 1924’te ‹stanbul’da
“Cumhuriyet” gazetesini kurdu ve ölü-
müne de¤in bu gazetenin baflyaz›lar›n›
yazd›. Ayr›ca Cumhuriyet Devrimleri-
ni tan›tmak amac›yla 1925-1952 aras›
Frans›zca yay›mlanan “La Républi-
que” adl› gazeteyi ç›kard›. 1945’te te-
davi için gitti¤i ‹sviçre’nin Cenevre
kentinde yaflama veda etti. Ölümünden
sonra ad›na her y›l “Yunus Nadi Ar-
ma¤an›” düzenlendi.
Eserleri:
Artemis
(1900),
‹htilâl ve ‹nk›lâb-› Osmanî
(1908),
40 Saat Graf Zeplin ile Hava-
da
(1930);
Millî Mücadele an›lar›:
Mustafa Kemal Pafla Samsun’da
(1955),
Ankara’n›n ‹lk Günleri
(1955),
Birinci Büyük Millet Meclisi’nin Aç›l›-
fl› ve ‹syanlar
(1955),
Çerkez Ethem
Kuvvetlerinin ‹haneti
(1955),
Ali Galib
Hadisesi
(1955). An›lar, 1978 y›l›nda
befl kitap hâlinde “Kurtulufl Savafl›
An›lar›” ad›yla yeniden yay›mland›.
Abdullah Azmi Efendi (Torun)
bk.
Torun, Abdullah Azmi
Abdullah Bey
?
1921 Ankara
Kurtulufl Savafl› s›ras›ndaki isyanda
Çerkez Ethem’in yan›nda yer alan ko-
mutan. Harp Okulu’nu bitirdi. Çeflitli
cephelerde çarp›flt›. Kurtulufl Savafl›’n›n
ilk y›llar›nda Kütahya bölge komutan›y-
ken Çerkez Ethem’in yan›nda yer ald›.
Daha sonra Ankara’ya geldiyse de, is-
yanc› say›l›p Ankara ‹stiklâl Mahkeme-
si karar›yla idam edildi.
Abdullah Cevdet
9 Eylül 1869 Arapkir
28 Kas›m 1932 ‹stanbul
Mütareke döneminde Kurtulufl Savafl›
karfl›t› ‹ngiliz Muhipleri Cemiyeti ve
Kürt Teali Cemiyeti üyeleri aras›nda
yer alan flair, yazar ve siyaset adam›. ‹s-
tanbul Kuleli Askerî T›bbiye ‹dadîsi ve
Mekteb-i T›bbiye’de okudu. 1889’da
T›bbiye’de oluflturulan ‹ttihat ve Te-
rakki Cemiyeti’nin kurucular› aras›nda
yer ald›. 1894’te T›bbiye’yi bitirdi. ‹h-
tilâlci çal›flmalar›ndan dolay› 1896’da
tutuklanarak Trablusgarp’a sürüldü.
1897’de önce Tunus’a, oradan da Pa-
ris’e geçerek Avrupa’daki Jön Türklere
kat›ld›; ayn› y›l Cenevre’de ‹shak Sü-
kûtî ile birlikte yay›mlad›¤› Türkçe-
Frans›zca mecmua Osmanl›’da istibdat
aleyhine makaleler yazd›. II.Abdülha-
Abal›o¤lu, Yunus Nadi
1880 Fethiye
28 Haziran 1945 Cenevre
Kurtulufl Savafl›’n› ve Atatürk Devrim-
lerini destekleyen Yeni Gün ve Cum-
huriyet gazetelerinin kurucusu, Birinci
TBMM ‹zmir milletvekili, gazeteci ve
yazar. Fethiyeli Abal›zâde Hac› Halil
Efendi’nin o¤ludur. ‹lkö¤renimini Fet-
hiye’de, ortaö¤renimini Rodos’ta ve
‹stanbul Mekteb-i Sultanî’de tamamla-
d›. Bir süre Hukuk Mektebi’ne devam
etti. Gazetecili¤e, hukuk ö¤rencili¤i s›-
ras›nda Baba Tahir’in ç›kard›¤› “Ma-
lûmat” gazetesinde bafllad›. II.Abdül-
hamid dönemine karfl› kurulan bir giz-
li derne¤e üye oldu¤u gerekçesiyle tu-
tuklan›p Midilli’de üç y›l kalebentli¤e
mahkûm edildi (1901). Cezas›n› ta-
mamlad›ktan sonra Fethiye’ye ve
II.Meflrutiyet’in ilân›ndan sonra da ye-
niden ‹stanbul’a döndü (1908). ‹kdam
ve Tasvir-i Efkâr gazetelerinde yaz›lar
yazmaya bafllad›. 1910’dan bafllayarak
‹ttihat ve Terakki’nin Selânik’te ç›kan
yay›n organ› Rumeli gazetesinde bir
y›l baflyazarl›k yapt›. Daha sonra Ay-
d›n mebusu seçilerek Meclis-i Mebu-
san’a girdi (1911); milletvekilli¤i yan›
s›ra Tasvir-i Efkâr’da baflyazarl›k ve
yaz› iflleri müdürlü¤ü görevini birlikte
yürüttü. I.Dünya Savafl› sonunda, ‹s-
Yunus Nadi Abal›o¤lu (sa¤da, gözlüklü), Atatürk ile birlikte.
Yunus Nadi Abal›o¤lu
Yunus Nadi Abal›o¤lu’nun kurucusu oldu¤u
Cumhuriyet gazetesinde Atatürk’ün ölüm
haberi (11 Kas›m 1938).
