Abdüllâtif Safa Bey
ret kabul edilerek Çelebilik görevinden
al›nd›. 1918’de yeniden Çelebili¤e atan-
d›. Birinci TBMM’ye Konya’dan millet-
vekili seçilerek 23 Nisan 1920’de Mec-
lis’in aç›l›fl›nda haz›r bulundu. Ertesi gü-
nü yap›lan Baflkanl›k Divan› seçiminde
Birinci Baflkanvekili oldu. Bu arada Kon-
ya Ayaklanmas›’yla ilgili görülerek Di-
van-› Harb taraf›ndanmahkûmiyetine da-
ir verilen karar, 6 Aral›k 1920 tarih ve 79
say›l› Meclis karar›yla hükümsüz say›ld›.
12 Ekim 1922’de izin alarak Meclis’ten
ayr›ld›. Dönem sonras› Konya’daki der-
gâh›na döndü. Öldü¤ünde Yenikap›
Mevlevihanesi’nde topra¤a verildi. Aile-
si daha sonra “Ertüzün” soyad›n› ald›.
Abdülhalim Efendi
1895 ‹stanbul
1923 Fransa
Kurtulufl Savafl› sonras› saltanat›n kald›-
r›lmas›yla birlikte yurt d›fl›na ç›kar›lan
Osmanl› flehzadesi. Osmanl› Sultan›
Abdülmecid’in torunu, Süleyman Efen-
di’nin o¤lu olan Abdülhalim Efendi, as-
kerî okulu bitirdikten sonra Balkan Sa-
vafl›’na kat›ld›; Çatalca muharebelerinde
yaraland›. Saltanat›n kald›r›lmas›ndan
sonra Fransa’ya gitti.
Abdülhamid Hamdi Efendi
1871 Diyarbak›r
14 May›s 1928 Diyarbak›r
Birinci TBMM Diyarbak›r milletvekili,
e¤itimci. Medrese ö¤renimi gördü. Çeflit-
li okullarda Arapça, Farsça, Türkçe, ede-
biyat, felsefe ve din dersleri verdi; idareci-
lik yapt›. fier’iyye Mahkemesi Baflkâtipli-
¤i görevinde bulundu. Numune Mektebi
müdür vekilli¤i görevini yürütürken, 16
May›s 1920’de Birinci TBMM’ye Diyar-
bak›r milletvekili olarak girdi. Meclis’te
fier’iyye-Evkaf, Adalet ve Millî E¤itim
Komisyonlar›nda çal›flt›. 1923’te millet-
vekilli¤i görevi sona erince Diyarbak›r’a
döndü ve ö¤retmenli¤e devam etti. Daha
sonra ailesi “Bilecen” soyad›n› ald›.
Abdülkadir
1881, ?
1926 Ankara
Atatürk’e karfl› düzenlenen ‹zmir Su-
ikast› içinde yer alan Osmanl› devlet
adam›. Ankara Valisi Abdülkadir diye
tan›n›r. Mekteb-i Harbiye’yi bitirdi. Su-
bayken ‹ttihat ve Terakki Cemiyeti’ne
girdi. 1909’da 31 Mart Ayaklanmas›’n›
bast›ran Hareket Ordusu’na kat›ld›.
I.Dünya Savafl› s›ras›nda Musul’da vali-
lik ve komutanl›k yapt›. Mondros Müta-
rekesi sonras› ‹ngilizler taraf›ndan tu-
tuklanmak isteyince Anadolu’ya kaçt›.
Millî Mücadele y›llar›nda Ankara’da
valilik yapt›. Ankara’da ve daha sonra
‹zmir’de Mustafa Kemal Pafla’y› hedef
alan suikast giriflimini düzenleyen örgüt
içinde yer ald›. Suikast›n ortaya ç›kar›l-
mas› üzerine ‹stanbul’da sakland›. Bul-
garistan’a kaçmak isterken yakalan›p ‹s-
tiklâl Mahkemesi karar›yla idam edildi.
Abdülkadir Efendi, Seyit
bk.
Seyit Abdülkadir Efendi
AbdülkadirKemalîBey(Ö¤ütçü)
bk.
Ö¤ütçü, Abdülkadir Kemalî
AbdülkerimPafla
1878, ?
1923 ‹stanbul
Mütareke y›llar›nda Divan-› Harp baflkan-
l›¤› yapan, Atatürk’ün eski arkadafllar›n-
dan Osmanl› subay›. I.Dünya Savafl› s›ra-
s›nda Kafkas Cephesi’ndeki 2.Kolordu
Komutanl›¤›na atand›. Sar›kam›fl yenilgi-
sinin ard›ndan Rus kuvvetlerini Malaz-
girt’te yendi (1915). Mondros Mütarekesi
sonras› ‹stanbul’a döndü. Hurflit Pafla bafl-
kanl›¤›ndaki Divan-› Harp üyeli¤ine, pa-
flan›n ölümü üzerine de baflkanl›¤a getiril-
di. Sivas’ta bulunanMustafa Kemal ile ‹s-
tanbul Hükûmeti ad›na bir anlaflma ortam›
sa¤lamak amac›yla telgraf yaz›flmalar›
yapt›. Bu görüflmelerin tümü Nutuk’un
Belgeler cildinde yay›mland›. Cumhuri-
yet’in ilân›ndan önce öldü.
Abdüllâtif Safa Bey
1868 ‹stanbul
1931 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Hariciye Nâ-
z›rl›¤› ve büyükelçilik yapan Osmanl›
devlet adam›. Galatasaray Lisesi’ni bi-
tirdikten sonra çeflitli memuriyetlerde
bulundu. 1920’den sonra Hariciye Nâ-
z›rl›¤›, Ticaret ve Ziraat Nâz›rl›¤› yapt›;
elçi olarak yurt d›fl›nda görevlendirildi.
Abdülhamid Hamdi Efendi
Mustafa Kemal, efliyle birlikte gitti¤i Konya’da, Mevlevî dergâh› Postniflini Abdülhalim Çelebi ve tarikat ileri gelenlerince karfl›lan›rken.
Abdurrahman Vefik (Say›n)
bk.
Say›n, Abdurrahman Vefik
Abdülahad Nuri
? Boyabat
A¤ustos 1927 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› döneminde Kastamo-
nu’da yay›mlanan Aç›ksöz gazetesinde
Millî Mücadele’yi destekleyen yaz›la-
r›yla tan›nan dilbilimci ve yazar. Ata-
türk dönemi d›fliflleri bakanlar›ndan
Yusuf Kemal Tengirflenk’in a¤abeyi-
dir. Türkçülük ak›m›n› benimsedi. ‹tti-
hat ve Terakki yanl›s› oldu¤undan mü-
tareke y›llar›nda Kürt Mustafa Divan-›
Harbi’nde idam iste¤iyle yarg›lan›rken
arkadafllar› taraf›ndan kaç›r›l›p yerleflti-
rildi¤i Kastamonu’da ç›kan Aç›ksöz
gazetesinde baflmakaleler yazd›. Avu-
katl›k ve Baro baflkanl›¤› yapt›. Cum-
huriyet y›llar›nda, eskiden de çal›flt›¤›
Seyr-i Sefain (Denizyollar›) ‹dare-
si’ndeki ifline döndü. 1922’de Do¤u ad-
l› 15 günlük bir dergi ç›kard› (8 say›).
Divanü Lûgati’t Türk’teki atasözlerini
ilk defa toplay›p yay›mlad›.
Bafll›ca
eserleri:
Kürt Dü¤ünü
(hikâye, 1890),
Millî Destanlar
(1915),
fiehit K›z›
(manzum, 1920),
Yunan Harbi Destan›
(1923),
Seyr-i Sefain Tarihçesi
(1926).
Abdülaziz Mecdi (Tolun)
bk.
Tolun, Abdülaziz Mecdi
Abdülhadi Mehmed Pafla
bk.
Hadi Pafla (Ba¤datl›)
Abdülhak Hâmid (Tarhan)
bk.
Tarhan, Abdülhak Hâmid
AbdülhalimÇelebi Efendi
1874 Konya
1 Ocak 1925 ‹stanbul
Birinci TBMM Konya milletvekili,
Konya Mevlânâ Dergâh› postniflini.
Mevlânâ Celâleddin-i Rumî’nin torunu
ve Abdülvahid Çelebi Efendi’nin o¤lu-
dur. 1909’da babas›n›n ölümü üzerine
Konya Çelebili¤i Makam›na getirildi.
V.Mehmed Reflad’›n tahta ç›kmas› üze-
rine ‹stanbul’a gelip eski gelene¤e daya-
narak Padiflaha k›l›ç kuflatt›. Ancak 31
Mart Olay› sonras› II.Abdülhamid’e
çekti¤i k›nama telgraf›, Hanedan’a haka-
3
