2
Abdullah Efendi
mid taraf›ndan Viyana sefareti doktor-
lu¤una atand›ysa da 1900 bafllar›nda,
Padiflah’› elefltiren yaz›lar› yüzünden
görevinden al›nd›. Cenevre’de ‹çtihad
Matbaas›’n› kurdu ve 1 Eylül 1904’te
‹çtihad dergisini ç›kard›. 1910’da ‹stan-
bul’a geldi ve ölümüne dek ayakta tut-
tu¤u matbaas›n›, ‹çtihad Evi ad›yla ye-
niden kurdu. “Kütüphane-i ‹çtihad” se-
risinde birçok eser yay›mlad›. Balkan
Savafl› s›ras›nda Hürriyet ve ‹tilâf F›r-
kas› hükûmeti taraf›ndan hapse at›ld›.
‹çtihad-› Âlem ad›yla yeniden yay›mla-
d›¤› dergisi de 13 fiubat 1915’te kapa-
t›ld›. Mütareke y›llar›nda ‹ngiliz yanl›-
s› bir siyaset izledi; ‹ngiliz Muhipleri
Cemiyeti’nin kuruluflunda önemli rol
oynad›. Kürt Teali Cemiyeti’nin yay›n
organ› “Jin” dergisinde örgütün görüfl-
leri do¤rultusunda yaz›lar yazd›. Da-
mat Ferit Pafla’n›n sadrazaml›¤› s›ra-
s›nda 1919’da S›hhiye Genel Müdürlü-
¤üne getirildi. Kurtulufl Savafl›’ndan
sonra yeni yönetimi öven yaz›lar yazd›
ve ömrünün sonuna dek kendisini ta-
mamen ‹çtihad’›n yay›n›na verdi. Av-
rupa kültürünün Türkiye’deki ateflli sa-
vunucular›ndan oldu. Harf Devri-
mi’nden çok önce, Lâtin harflerinin ka-
bulü tezini savundu; telif ve çeviri,
80’e yak›n eser yazd›.
Bafll›ca eserleri:
fiiir:
Türbe-i Masumiyet
(1891),
Masu-
miyet
(1893),
Kahriyyat
(1897),
Karl›
Da¤dan Ses
(1931),
Düflünen Musiki
(1932),
Di¤erleri :
Mahkeme-i Kübra
(Yüce Divan, 1907),
‹stanbul’da Kö-
pekler
(1909),
Bir Hutbe
(1909),
Yafla-
mak Korkusu
(1911),
Hadd-i Te’dib
(1903, 1912),
Cihan-› ‹slâm’a Dair Bir
Nazar-› Tarihî ve Felsefî
(‹slâm Dün-
yas›na Tarihî ve Felsefî Bir Bak›fl,
1922),
Mükemmel ve Resimli Âdab-›
Muafleret Rehberi
(1927).
Abdullah Efendi
1867 Boyabat/Sinop
22 Nisan 1933 Sinop
Birinci TBMM Sinop milletvekili. ‹lk
ve ortaö¤renimini Boyabat’ta tamamla-
d›ktan sonra ticaretle u¤raflt›. ‹l Genel
Meclisi Üyeli¤i ve Belediye Baflkanl›¤›
yapt›. Birinci TBMM için yap›lan se-
çimlerde Sinop milletvekili olarak 23
Nisan 1920’de parlamentonun aç›l›fl›n-
da haz›r bulundu. Milletvekilli¤i sona
erince memleketine döndü. 1927’deki
büyük yang›nda ifl han› ve manifatura
ma¤azas› yan›nca s›k›nt›ya düfltü. Ölü-
münden sonra ailesi “Karabina” soyad›-
n› ald›.
Abdullah Efendi (Dürrizâde)
bk.
Dürrizâde Abdullah Efendi
Abdullah Lâmi Pafla
1873 ‹stanbul
1936 Akkâ
Mütareke y›llar›nda çeflitli nâz›rl›klar
ve ‹stanbul Valili¤i yapan Osmanl› dev-
let adam›. Sadrazam K›br›sl› Mehmed
Kâmil Pafla’n›n o¤ludur. Galatasaray
Lisesi ve Mülkiye’yi bitirdikten sonra
fiûra-y› Devlet’te çal›flt›. Mütareke y›l-
lar›nda ticaret, ziraat ve maliye nâz›rl›k-
lar›nda bulundu. ‹stanbul valili¤i yapt›
(1920). Kurtulufl Savafl› sonras› Suri-
ye’ye gitti.
Abdullah Pafla (Kölemen)
1851 Trabzon
25 Nisan 1937 ‹zmir
Mütareke y›llar›nda Ahmet Tevfik Pafla
Kabinesinde Harbiye Nâz›rl›¤› yapan Os-
manl› devlet adam›. Galatasaray Sultani-
si’nden sonra 1881’da Harbiye’yi bitirdi.
Kola¤as› rütbesiyle Hicaz Tümeni genel-
kurmay›na atand›. Osmanl› Devleti hesa-
b›na gizli görevle M›s›r’a gönderildi. ‹s-
tanbul’a döndükten sonra Harp Akade-
misi’ne ö¤retmen oldu. Anadolu’daki
Puflter aflireti ve Ermeni ayaklanmalar›n›
bast›rd›. 1904’te müflir oldu. Balkan Sa-
vafl›’nda fiark Ordusu’na komuta etti.
1912’de Bulgarlara karfl› u¤rad›¤› yenilgi
sonras› emekliye sevkedildi. Mütareke
y›llar›nda Sadrazam Tevfik Pafla Hükû-
meti’nde k›sa bir süre Harbiye Nâz›rl›¤›
yapt›. 1920’de Von der Goltz Pafla’yla
birlikte haz›rlad›¤› askerî haritalar ve Bal-
kan Savafl›’na ait an›lar› yay›mland›. Me-
zar›, ‹stanbul Büyükada’dad›r.
Abdurrahman Lâmî Efendi
1875 Kilis
9 Temmuz 1930 ‹stanbul
Birinci TBMM Antep (Gaziantep) mil-
letvekili. Medrese ö¤renimi gördü. Kilis
fier’iyye Mahkemesi zab›t kâtibi olarak
devlet hizmetine girdi. Çeflitli yerlerde
Evkaf memurlu¤u yapt›. Birinci
TBMM’ye seçilerek Gaziantep millet-
vekili olarak 1920’de Meclis’e kat›ld›
ve 1927 y›l›na dek görev yapt›. 1928’de
‹stanbul Beykoz Evkaf memurlu¤una
atand›. Ölümünden sonra ailesi “Ersoy”
soyad›n› ald›.
Abdurrahman Nafiz Gürman
bk.
Gürman, Abdurrahman Nafiz
Abdurrahman Rahmi (Kato¤lu)
1878 Sivas
5 Ekim 1934 Sivas
‹kinci TBMMSivas milletvekili, e¤itimci.
Rahmi Büyükhocazâde olarak an›l›r. ‹lk
ve ortaö¤renimini Sivas’ta tamamlad›ktan
sonra s›navla Yüksek Muallim Mekte-
bi’ne girdi. Çeflitli illerdematematik ö¤ret-
menli¤i ve idarecilik yapt›. Ba¤dat’ta okul
müdürlü¤üyapt›¤›s›radaOsmanl›Meclis-
i Mebusan›’na Sivas mebusu olarak girdi.
5 Temmuz 1923’te ‹kinci TBMM’ye Si-
vas’tan milletvekili seçildi ve ölümüne
dek parlamentoda yer ald›.
Abdurrahman fieref
6 A¤ustos 1853 ‹stanbul
18 fiubat 1925
‹stanbul)
‹kinci TBMM ‹stanbul milletvekili,
Osmanl› Devleti’nin son vak’anüvisi,
e¤itimci, devlet ve siyaset adam›.
1873’te Galatasaray Lisesi’ni bitirdi.
Çeflitli okullarda tarih-co¤rafya ö¤ret-
menli¤i; Mülkiye Mektebi’nde ve Ga-
latasaray Lisesi’nde uzun y›llar mü-
dürlük yapt›. II.Meflrutiyet’ten sonra
Defter-i Hakani Nâz›r›, Maarif Nâz›r›,
Evkaf Nâz›r›, fiûra-y› Devlet (Dan›fl-
tay) reisi oldu. Bir süre Âyan Meclisi
ikinci baflkanl›¤› görevini yürüttü.
1922’ye kadar sürdürdü¤ü vak’anü-
vislik görevi d›fl›nda yaflam›n›n sonu-
na dek Tarih-i Osmanî Encü-
meni baflkanl›¤› yapt›.
1923’te ‹kinci TBMM’ye
‹stanbul
milletvekili
seçildi.
Bafll›ca eserle-
ri:
Fezleke-i Tarih-i
Düvel-i
‹slâmiye
(1885),
Tarih-i Dev-
let-i Osmânîye
(1893),
Tarih Musahabeleri
(1923).
Abdullah Efendi
Abdullah Pafla (Kölemen)
Abdullah Cevdet
Abdurrahman Lâmî Efendi
Abdurrahman
fieref
