310
gelişmesine paralel olarak balıkçılık önem kazan-
maktadır. Bafa ve Köyceğiz göllerinde tatlı su balık-
çılığı yapılır. İnşaat kesiminde gözlenen
canlanmanın nedeni turizmdir. İlin kıyı kesimindeki
pek çok koy son yıllarda tatil köyleri, tatil siteleri,
yazlık konutlar, otel vemotellerle dolmuştur. Turistik
yatırımların artması kıyılardaki tarım alanları ile tu-
runçgil bahçelerinin yerinde çeşitli yapıların yük-
selmesine yol açmaktadır. Doğal ve tarihî değerler
bakımından çok zengin olan yöreye çok sayıda turist
gelir. Kara yolu ulaşım bağlantıları sürekli geliştiri-
len ve çeşitli liman, iskele ve yat limanları bulunan
Muğla, Türkiye’nin turizmaçısından en gelişmiş il-
lerindendir. İlde sanayi fazla gelişmemiştir. Bir
kamu kuruluşu olan Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fab-
rikaları (SEKA) DalamanMüessesei’ne ait kâğıt fab-
rikası, ildeki en büyük sanayi kuruluşlarından
biridir. Diğer önemli sanayi kuruluşları çırçır, yün
iplik ve halı atölyeleri ile zeytinyağı, sabun, deterjan,
tarım alet ve makineleri, kireç, yem ve süt ürünleri
fabrikalarıdır. Küçük sanayi işletmeleri özellikle
metal eşya, dokumacılık, orman ürünleri ve zeytin-
yağı üretimi alanlarında gelişmiştir. İlin kıyı kesi-
minde birçok tekne yapım yeri vardır. Yer altı
kaynakları bakımından zengindir ve mermer yatak-
ları geniş yer tutar. İl merkezi yöresinde asbest, zım-
para taşı ve linyit, Datça yöresindemagnezit, Fethiye
yöresinde krom ve manganez, Köyceğiz yöresinde
krom ve magnezit, Milas yöresinde diyasporit, çi-
mento hammaddesi, zımpara taşı ve linyit yatakları
vardır. Yörede çıkarılan ve hamursuz taşı denen gri
beyaz renkli mermerler, bu adı Muğla kenti yakı-
nındaki Hamursuz Dağı’ndan alır. Yatağan ve Ye-
niköy çevresindeki yataklardan çıkarılan linyitler
buradaki termik santrallerde değerlendirilir. Turistik
Yerler: Muğla ve yöresi: Ulu Cami (Menteşe Beyi
İbrahimBey tarafından, 1344’te yaptırıldı), Kurşunlu
Camii (Esseyid Şucaeddin tarafından, 1494’te yap-
tırılmıştır), Şeyh Camii (Şeyh Bedrettin tarafından,
1565’te yaptırılmıştır), Pazaryeri Camii (Batıkoğlu
Hacı Ahmet Ağa, tarafından 1843’te minaresiz ola-
rak yaptırıldı; 1866’da Köseoğlu Hacı Mehmet Ağa,
tek şerefeli minareyi eklemiştir), Şahidî Camii
(1848’de yıkık bir Mevlevi Mescidi üstüne yapıl-
mıştır); Kayırlı Maden suyu. Bodrum ve yöresi:
Müsgebi ve Dirmil gömüt kalıntıları (Miken Çağı
gömütleri), Bodrum Kalesi (Rodos Şövalyelerince
15. yüzyılda yapılmıştır), Mustafapaşa Camii (Kızıl-
hisarlı Mustafa Paşa tarafından, 1723’te yaptırılmış-
tır), Tepecik Camii (Hasan Ağa tarafından, 1735’te
yaptırılmıştır. Botaş, Kümbet, Karaada ve Salmakis
plajları; Havamten, Bağla, Karaincir, Kemer, Kara-
toprak, Yalıkavak, Gümüşlük, Faralya, Türkbükü,
Göl ve Torba kıyıları; Tavşanburnu içmesi, Karaada
Ilıcası, Bodrum Müzesi (Bodrum Kalesi, 1964)
Datça ve yöresi: Antik Kindos Kenti; Palamut Bükü
Koyu; Domuz Çukuru Koyu, Kargı Koyu, Mesudiye
ve Körmen koyları. Fethiye ve yöresi: Likya gömüt-
leri, Letoon Kenti Tapınak ve kalıntıları; Pınara Lik-
yalahiti, tiyatro, odeon, tapınaklar ve agora;
Değirmenbaşı, Karapınar, Akazlar, Boncuklu, De-
liktaş, Kargı Çayı Başı, Çalış Burnu, Çamlıkköy,
Küçük Kargı, Göcek Malazgirt, Belceğiz, Üzümlü,
Arpacık Seki, Samanlık, Yayla Dont, Yayla Eldirek,
Yayla Patlangıç, Zorlar, Kayabaşı, Doğanlar, Bek-
çiler, Çaltılar, Çobanisa, Temel köyleri, Ören Köyü
(Eşen Çayı), Kışla başlıca mesire ve piknik yerleri;
Belceğiz plajları ve Ölüdeniz; Kalemya İçmesi; Ge-
belen Ilıcası; Belceğiz, Ölüdeniz ve Kıdrak içmeleri;
Fethiye Arkeoloji Müzesi (1996). Köyceğiz ve yö-
resi: Antik Kaunos Kenti (MÖ 4 yüzyıl, Karya Kenti)
teras tapınağı, liman agorası, gömütler, kent kapısı,
stoa, Kargın ve Sülüngür gölleri, Köyceğiz Gölü ve
gölün ortasındaki yeşil orman örtüsü, plaj tesisleri
ve bungalov tipi evleriyle ilgili çekenGediana Adası,
avcılık ve dağcılık sporlarına uygun olanÇiçek Baba
Dağlarının yamaçları ve yamaca kurulu olan Ağla
Dağ köyü ve yöresi; sığla ağaçlarıyla kaplı olan
Kulak Mesine yeri. Marmaris ve yöresi: Ordugah,
Turunç, Çiftlik, Kumlu Bük, Günlük, Hisarönü Kör-
fezi, Çubucak, Adaköy, Adaağzı ve Sedir Adası baş-
lıca mesire yerleridir. Milas ve yöresi: ilçede, Antik
Mylasa üzerine kurulduğu için günümüze eski me-
deniyetlerden az sayıda yapı kalmıştır. MÖ I. yüzyıla
ait Baltalı Kapı, Zeus Karios Tapınağı’ndan günü-
müze uzun, Yuva adıyla bilinen Korint düzende
sütun kalmıştır, Sodra etekleri ve Hıdırlık yamaçla-
rında Roma gömütleri; Sodra eteklerinde Helenistik
Döneme ait gömüt, Gümüşkesen Anıtı (MÖ I yüz-
yıl), Yukarı Kalınağıl köyünde Bizans Döneminde
kiliseye dönüştürülen ve Karya Tanrısı Sinuri’ye
adanmış olan Sinuri Tapınağı, Kırcağız Köyü Kale
yöresinde büyük bir kilise ve kente su getiren ke-
merler; Güllük Limanı’nın yarımada ucundaki
Bargylia yıkıntıları, Varvil Ovası’nın kuzeyinde Antik
şehirden kalan Boz Kale yıkıntıları; Bargylia’nın ku-
zeydoğusunda kimi sütunlarıyla Korint düzeninde
küçük bir Roma tapınağı ve sunağı, doğuda tiyatro,
güneyde odeo, kuzeydoğuda uzun taş lahitler, yer-
altı ve tonozlu gömütler, yıkık bir kilise ile bir Zeus
Tapınağı, Bizans Döneminde piskoposluk merkezi
olanHeraklia’damanastır ve kiliseler (Bafa şehrinde
Roma-Bizans Dönemlerine ait tiyatro; Apollon, Ar-
temis, Zeus tapınakları; aymnasionlar, ordugah, gö-
mütler, kilise ve kaleler, Antik Keramos şehrindeki
tapınaklar; Antik Labranda şehrindeki kapılar,
hamam; Zeus Tapınağı, depdar, andronlar, rahip
evleri, on iki kuleli çift surlu kale, Hacı İlyas Camii
(Orhan Bey tarafından, 1330’da yaptırılmış); Ulu
Cami (Ahmet Gazi tarafından 1378’de yaptırılmıştır);
Firuzbey Camii (Menteşe Valisi Hoca Firuz Bey ta-
rafından 1394’te yaptırılmıştır), Ağa Camii (Hoca
Abdülaziz Ağa tarafından, 1737’de yaptırılmış,
1886’da minare eklenmiştir), Belen Camii (Hoca
Mukbil tarafından kiliseden camiye dönüştürülm-
üştür), Ahmet Gazi Medresesi (Ahmet Gazi tarafın-
dan 1375’te yaptırılmıştır), Kızıl Han, Yelli Camii,
hamam, iki türbe; Kara Paşa Hanı, Kapızade Köp-
rüsü (Milas Valisi Kadızade tarafından, 1878’de
yaptırılmıştır); Asın İçmesi, Bahçeburun Maden-
suyu, Sepetçiler İçmesi Ula ve yöresi: Gökova (Ge-
reme-Keramos). Yatağan ve yöresi: Lagina antik
şehri, Stratonikeia antik şehri (MÖ270), Yava Köyü
Freskleri, Bozük (Girme) Ilıcası.
MUĞLA (48)
Ege bölgesininMenteşe yöresinde, aynı adı taşıyan
ilin merkezi olan kent. Nüfusu 92.328 (2008). Ka-
rayolu ile Ankara 704 km, İzmir’e 230 kmuzaklıkta.
Güzel Sanatlar: Kent, tarihî anıtlar yönünden zengin
değildir. Antik Çağa ilişkin yapılara rastlanmaz.
Menteşoğulları’ndan İbrahim Bey’in yaptırdığı Ulu
Cami (1344), şehrin en büyük camidir; ancak ona-
rımlarla özgünlüğünü yitirmiştir. 1494’te Esseyit
Şücaettin tarafından inşa ettirilen Kurşunlu Ca-
mii’ninminaresi ve son cemaat yeri 1900’de eklen-
miştir. Şeyh Camii, Şeyh Bedrettin tarafından
1565’te yaptırılmış, yıkılan minaresi 1806’da yeni-
lenmiştir. Batıkoğlu Hacı Ahmet Ağa’nın yaptırdığı
Pazaryeri Camii (1843) ve yıkık birMevlevi Mescidi
üzerine Şeyh Şahidî tarafından inşa ettirilen Şa-
hidî Camii (1848), şehrin belirtebilecek anıtla-
rıdır.
Muğla'nın Datça ilçesindeki Knidos antik kenti
