1718
n
İstanbul Gedikpaşa yangınında Kumkapı’dan
surlara kadar birçok güzel saray ve konak
tamamen yandı (21-22 Temmuz).
1719
n
III. Ahmet Kütüphanesi yapıldı (23 Kasım).
III. Ahmet Kütüphanesi:
III. Ahmet tarafından
kurulan kütüphane,Topkapı Sarayı’nın (Saray-ı Cedîd)
üçüncü avlusunda arzodasının tam arkasında bulun-
maktadır.
Kaynaklardan bilindiğine göre aynı yerde evvelce Mi-
mar Sinan tarafından, II. Selim için yapılan Havuzlu-
bahçe Köşkü bulunuyordu. Basit bir resmi Hünerrnâ-
me’deki bir minyatürde görülen bu köşkün on iki so-
maki sütuna oturan bir kubbesi ve ortasında mermer
bir havuz vardı. Osmanlı döneminde kütüphane mi-
marîsinin “altın çağı” olan 18. yüzyılda, III. Ahmet sa-
raydaki dolaplarda ve köşklerde dağınık kitapları bir
yerde toplamayı düşünmüş ve bakımsız hâldeki Ha-
vuzlubahçe Köşkü’nü yıktırarak yerinde hem kendi
adıyla anılan hem de Enderun kütüphanesi denilen
gösterişli kütüphane binasını yaptırmıştır. Yapıma
17 Şubat 1719’da başlanmıştır. Fındıklılı Silâhtar
Mehmet Ağa’nın Vekâyiname’sinde bildirildiğine göre,
III. Ahmet kütüphanenin temelini atmak üzere, dede-
si I. Ahmet’in camiini yaptırırken kullandığı ve hasoda
hazinesinde saklanan altın kazmayı kullanmıştır.
Yapımı çok kısa süre içinde tamamlanan binanın ka-
pısı üstündeki Arapça kitabeden 1719’da yapıldığı
öğrenilmekte, açılış töreninin ise 23 Kasım 1719 gü-
nü olduğu bilinmektedir. Aralık 1719 tarihli bir kayda
göre, kütüphanenin yapımı 19.750 kuruşa mal ol-
muştur. Kütüphanenin kuruluşu ile birlikte düzenle-
nen vakfiyesinde, içindeki kitapların nerelerden top-
landığı, buradan hangi günler istifade edileceği bildiri-
lerek, hizmetlilerde aranacak vasıflar ile bunlara veri-
lecek ücreti gösteren ve dışarıya kitap çıkarılmasını
yasaklayan hükümler yer alır.
Yalnızca sa-
rayda kalan-
lara açık olan
III. Ahmet Kü-
tüphanesi’nin,
açılış tarihin-
de düzenlen-
miş mükem-
mel bir de ka-
taloğu vardır.
lar ördürtüp ak›nt›y› keserek ahali-
nin evine, bahçesine zarar vermekte,
hasbahçeleri gelenek d›fl› kulland›r-
makta ve herkesten ifline göre
rüflvet almaktayd›. Padiflah, ar-
tan flikâyetler sonucu bostan-
c›bafl›n› sürgüne gönderdi.
‹STANBUL’DAK‹
‹MAR ÇALIfiMALARI
1721’den itibaren Eyüp, Alibeyköy ve
Beylikbahçe’de imar çal›flmalar› bafllat›ld›. ‹brahim Pafla,
‹stanbul’un harap durumdaki tüm camilerini, deprem ve
yang›nlardan zarar görmüfl saraylar›n›, hasbahçelerini
tespit ettirerek her birinin onar›m›n› ve imar›n› da s›raya
koydu.
‹stanbul’un bir baflka sorunu da taflradan kaçak gelip
kentin çevresine yerleflenlerin vergi ödemeksizin mal üre-
tip el alt›ndan satmalar›yd›. Oysa bunlar, kendi memle-
ketlerinde baç ve gümrük resmi ödeyerek imal ettiklerini,
‹stanbul’a ve baflka yerlere ihraç edebiliyorlard›. Bu al›fl-
kanl›k, kamu bütçesine zarar verdi¤i gibi, piyasa kuralla-
r›na da ayk›r›yd›.
YEN‹ VERG‹LER
‹stanbul esnaf›n›n her türlü vergiden muaf olmas›, tafl-
ral› esnaf›n baflkente hücumuna bir baflka nedendi. Bir
ferman ç›kart›larak sonradan aç›lan tüm iflyerleri vergi
yükümlüsü k›l›nd›. ‹stanbul’a göçlerin durmamas› yüzün-
den taflrada nüfusun azald›¤›, kalanlar›n daha a¤›r vergi
yükünden ezildikleri gerekçesiyle “en az on y›ld›r ‹stan-
bul’da oturmayanlar›n memleketlerine
dönmeleri” için de 1722’de bir ferman ç›-
kart›ld›.
Para operasyonu ve o y›llarda süren ‹ran
savafllar› yüzünden 1727’de yeni vergiler
konmas› kaç›n›lmaz oldu. Art›k ‹stanbullu-
lardan da birtak›m vergilerin al›nmaya bafl-
lanmas›, halkta hoflnutsuzluklar do¤urdu.
Baflkentin medrese, ilmiyye, softa, tekke
çevreleri ise giderek yayg›nlaflan Lale Dev-
ri e¤lencelerini onaylamamaktayd›lar.
1727’de imzalanan Hemedan Antlaflma-
s›’n›n ard›ndan parasal s›k›nt›lar› önleye-
cek, halk› memnun edecek çareler arand›.
355
Topkap›
Saray›’ndaki III.
Ahmet
Kütüphanesi
(Tablo: Nusret)
III. AHMET DÖNEM‹ OLAYLARI
III. Ahmet’in kaftan›
