PAD‹fiAHLAR ALBÜMÜ
Osmanlı İmparatorluğu’nun 1718-1730 yılları arasındaki dönemine verilen
addır. III. Ahmet’in saltanat dönemi içinde yer alır. Bu dönemde sadrazamlığa
getirilen Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ile yakın arkadaşları, 1718 Pasa-
rofça Antlaşması’ndan sonra Osmanlı Devleti’ni yeni bir tasarıya göre Avru-
pa ölçüsünde yeniliklerle güçlendirme, bu arada İstanbul’u da onarmaya ka-
rar verdiler. Devlet, o sıralarda, gerek içerde gerekse dışarda uzun zamandır
görmediği bir huzur ortamına girince, padişah ile çevresindekiler kendilerini zevk,
eğlence, musiki, şiir ve bir yüzyıl önce Avrupa’da yaygınlaşan lâle yetiştiriciliğine adadı-
lar. Lâle Devri’nin önemli bir kültür ve kalkınma dönemi olmasında Sadrazam Damat
İbrahim Paşa’nın iyi eğitim görmüş, güzel sanatlara ve edebiyata yatkın bir kişiliği ol-
masının büyük katkısı vardır. Sadrazamın emriyle, başta Aristoteles’in olmak üzere klâ-
sik yapıtların birçoğu Türkçeye çevrildi. Eski İznik ve Kütahya çiniciliğini yeniden can-
landırmak için, İstanbul ve Eğrikapı’da çini fabrikaları kuruldu (1725). Ayrıca, hatayi
denilen bir kumaş türü üreten bir fabrika faaliyete geçti. Lâle Devri’nin en önemli kal-
kınma atılımlarından biri, İstanbul’da ilk basımevinin kurulmasıdır. Yirmisekiz Çelebi
Mehmet Efendi’nin oğlu Sait Mehmet Çelebi, basımevlerini incelemek üzere gittiği Pa-
ris’ten döndükten sonra basımevinin yararlarını anlatan bir risaleyi Müteferrika İbra-
him Efendi ile birlikte kaleme aldı ve sadrazama sundu. Şeyhülislâmın da basımevi ku-
rulmasında sakınca görmemesi üzerine, Sultanselim semtinde ilk basımevi kuruldu
(1727). Lâle Devri’nin getirdiği diğer bir önemli yenilik de İstanbul’da ilk kez itfaiye teş-
kilâtının kurulmasıdır. Lâle Devri’nde yazın çoğunlukla lâle bahçelerinde yapılan lâle eğ-
lenceleri ve kışın konaklarda yapılan helva sohbetleri pek ünlüdür. Padişah, sadrazam
ve diğer saray erkânının yanı sıra İstanbul’un ileri gelen zenginleri de yazın lâle bahçe-
lerinde yapılan bu eğlencelere katıldı. Bu amaçla Boğaz kı-
yısında, Kâğıthane’de ve Haliç kıyılarında birçok köşk ve
kasır yaptırılmıştı. Ama tüm bu eğlenceler, halk arasında
hoşnutsuzluk yarattı; sadrazamın düşmanlarının da kışkırtmasıyla
Patrona Halil adındaki elebaşının sürüklemesiyle patlak veren isyanda
Damat İbrahim Paşa öldürüldü, padişah tahttan indirildi ve köşklerin pek
çoğu yakıldı (1730).
III. Ahmet’in av partisi
(Tablo: Jean Baptiste Van Mour)
Y
‹RM‹
Ü
ÇÜNCÜ
O
SMANLI
P
AD‹fiAHI
I I I
.
A
HMET
LÂLE DEVR‹
III. Ahmet sünnet dü¤ünü
flenliklerinde müzik dinliyor
(Minyatür: Levnî)
