6
kuram›n›n fizikteki en derin çeliflkiyi
içeren alan oldu¤unu kavramas›yd›.
Dehas›n›n di¤er bir yönü, geçerli olan
›fl›k kuram›n›n temel kavramlar›ndan
biri olan esirin, fizikteki tekli¤in önün-
deki engellerden biri oldu¤unu anla-
mas›yd›. Gerçekte ›fl›k bir dalga gibi
düflünülmüfltü; bu dalga kavram›, su-
yun yüzeyinde oluflan dalgalanma
olay›na benzer biçimde gelifltirilen ku-
ramsal bir kavramd›. E¤er bu benzerlik
sonuna kadar sürseydi olay son dere-
ce aç›k olacakt›; oysa sudaki dalgalan-
may› olanakl› k›lan maddi ortam, ›fl›k
için kolayca belirlenebilir de¤ildi. Bir-
çok fizikçi kufla¤›n›n önünde duran
engel buydu: Ifl›k enerjisinin yay›lma-
s›n› sa¤layan ortam nedir? Bu ortam
için düflünülen esirin birçok fiziki özel-
li¤inin ele geçmez olmas›na karfl›n
(Yo¤unlu¤unun ve esnekli¤inin he-
saplanmas› ya da ölçülmesi olanaks›z
gözüküyordu.) onun hareketsiz oldu-
¤unu varsaymak, kuram›n içsel ne-
denlerinden ötürü zorunlu gözükü-
yordu.
Bu tarihi hat›rlatma Einstein’›n 1905’
te, henüz yirmi alt› yafl›ndayken orta-
1905, OLA⁄ANÜSTÜ B‹R YIL
Einstein’›n 1905’te yay›mlad›¤› ve fizik
tarihinin seyrinde de¤iflikli¤e yol açan
befl makalesi 1900 ile 1905 aras›nda
olgunlaflt›. Einstein’›n çal›flma azmini
anlatmak için Isaac Newton’a baflar›-
s›n›n sebebi soruldu¤unda söyledi¤i
flu sözler kadar uygun olan bir baflka-
s› yoktur: “Tüm zaman›m u¤raflt›¤›m
sorunlar üzerinde düflünmekle ge-
çer.” Einstein on y›ldan beri sürekli
olarak fizikteki derin bir ayr›l›k üze-
rinde düflünmek-
teydi. Bu ayr›l›k
fizi¤i kuramsal
düzeyde birbiriy-
le ba¤daflamaz
bir biçimde ikiye
bölüyordu: Bir
yanda ›fl›¤›n, de-
nizin yüzeyindeki
dalgalar gibi tüm
uzaya yay›lm›fl ve
süreklilik arze-
den dalgalardan
olufltu¤unu ileri
süren dalga kura-
m› (James C.
Maxwell ›fl›¤›n elektromanyetik do¤a-
s›n› göstermifltir.); öte yanda ›fl›¤›, par-
çac›klardan oluflan, tümüyle yerel ve
süreksiz bir mekanik olgu olarak ka-
bul eden Newtoncu kuram. Sürekli
olan ile süreksiz olan›n fizik kuram›n-
da birlikte yer almas›na oldukça flafl›-
ran ve fizi¤in ancak tekli yap›da olabi-
lece¤i fikrine s›k› s›k›ya ba¤lanan
Einstein, kararl› bir biçimde bu ayr›l›¤›
ortadan kald›rman›n yollar›n› arama-
ya giriflti. Bu konu tüm yaflam›n›n en
önemli amac›n› ve bütün araflt›rmala-
r›n›n arkas›ndaki gerçek itici gücü
oluflturmufltur.
Einstein’›n en önemli üstünlü¤ü, ›fl›k
