12
runun kökeninde süreksizin sürekli-
ye olan bask›nl›¤›n›n söz konusu ol-
mas›na ra¤men Einstein’›n kafas›n›
kurcalayan sorun bu de¤ildi. Einste-
in’a göre Kuantum Kuram›’ndaki as›l
kusur parçac›klar›n varl›¤›n› aç›kla-
yamamak ve kuantalar›n varl›¤›n›
onlar› do¤rulamadan ortaya koy-
makt›r. Einstein’›n yaflam›n›n yal-
n›zl›k içinde sona erdi¤ini ifade et-
mek pek de abartma olmayacakt›r.
Einstein kendisinin 1905’te ortaya
koydu¤u ›fl›k kuantalar›n›n varl›¤›n-
dan kuflkulanan birkaç meslektafl›y-
la yaln›zl›¤›n› paylaflm›flt›r. 12 Aral›k
1951 tarihli bir mektubunda flöyle
yaz›yordu: “Elli y›ld›r bilinçli olarak
olmayan etkileflim) denen bir sorun
üzerindeydi. Yerel olmayan etkilefli-
me göre, geçmiflte karfl›l›kl› etkide
bulunan iki sistem üzerinde yap›lan
ölçümler, birbirlerinden ba¤›ms›z
de¤ildir. Sistemlerden biri üzerinde
yap›lan ölçümler, bu iki sistem birbi-
rinden ayr› da olsa sanki birbirleriyle
an›nda ba¤lant› kuruyorlarm›fl ya da
“haberlefliyorlarm›fl” gibi bir di¤eri
üzerinde yap›lan ölçümleri de belir-
lemektedir. Bu nokta Kuantum Ku-
ram›’n›n kurucular› taraf›ndan daha
önce farkedil-
memiflti. 1935’te
yay›mlanan ün-
lü bir makaleyle
(Bu makalede
gelifltirilen dü-
flünceler “EPR
paradoksu” ola-
rak bilinir; EPR
makale yazarla-
r›n›n bafl harfle-
ridir: Einstein,
Podolsky ve Ro-
sen)
fizikçiler
t op l u l u¤unun
dikkatini Kuan-
tum Kuram›’ndaki bu flafl›rt›c› duru-
ma yönelten Einstein’d›r. O zaman-
dan beri bu konu üzerindeki çal›fl-
malar sürmektedir. Özellikle Alain
Aspect taraf›ndan 1982’de gerçeklefl-
tirilen ünlü deneylerde belirlendi¤i
gibi birbirine etkide bulunmufl iki fo-
tonun durumlar› gerçekten de bu et-
kileflimin izlerini tafl›maktad›r ve
bunlar sonsuza dek birbirleriyle ba¤-
lant›l› kalacaklard›r.
Einstein taraf›ndan Kuantum Kura-
m›’na yöneltilen elefltiriler genelde
onu tercihinin alan kuramlar› yö-
nünde olmas›yla iliflkilendirildi. So-
