13
kafa yordu¤um flu soruna bir yan›t
bulabilmifl de¤ilim: Ifl›k kuantalar›
nedir? Bugün ç›kagelen ilk akl›evvel,
onun ne oldu¤unu bildi¤ine inan›yor
ama kendini aldat›yor.”
YAfiADI⁄I YÜZYILDAN KEND‹N‹
SORUMLU GÖREN B‹R ADAM
1919’da Kraliyet Astronomi Derne-
¤i’nin üyelerinden biri olan Arthur
Eddington’un telgraf› Londra’ya
ulaflt›¤› gün Einstein döneminin en
ünlü bilim adam› hâline gelmiflti.
Arthur Eddington, o günlerdeki tam
günefl tutulmas›yla ilgili bir araflt›r-
ma kurulunun bafl› olarak güney ya-
r›m küreye gitmiflti ve bu araflt›rma-
n›n ayn› zamanda Genel Görelilik
Kuram›’n›n sonuçlar›ndan biri olan
›fl›k ›fl›nlar›n›n günefl çevresinde
e¤ilmesi iddias›n›n do¤rulan›p do¤-
rulanmayaca¤›n›n belirlenmesini de
sa¤layaca¤› umuluyordu. O dönem-
de bir ‹ngiliz araflt›rma kurulunun
bir Alman›n kuram› say›labilecek
(Einstein asl›nda ‹sviçrelidir, ama
Berlin’de çal›flmaktad›r.) bir kuram›
do¤rulamas›, ülkeler aras›nda bir yu-
muflama umudu olarak görünüyor-
du. Böylece Einstein gün geçtikçe
güncel bir konuma geliyordu.
Einstein bu apans›z gelen ünü, yü-
rekten destekledi¤i baz› konular›n
hizmetinde bilerek kulland›. Bunlar,
bar›fl için mücadele etmek ve Avru-
pa’da giderek ço¤alan Yahudi düfl-
manl›¤›na karfl› Musevilerin yerlefle-
bilece¤i bir toprak parças›n›n bulun-
mas› çabas›yd›.
Einstein’›n siyasetle iliflkisi 1914’te
Doksan Üçler denilen ve uygarl›¤›n
de¤erlerini (Bura-
da örtük olarak
kastedilen Alman
de¤erleridir.) bar-
barlara karfl› koru-
may› içeren bir bil-
diriyi imzalamay›
r e d d e t me s i y l e
bafllar. Bu bildiri
Alman entelijansi-
yas›n›n büyük bir
kesimi taraf›ndan
onaylanm›flt›. Ge-
nel Görelilik Kura-
m›’ n›n tamamlan-
mas›yla çak›flan
Birinci Dünya Savafl›’ n›n sonu, Eins-
tein için yo¤un bir siyasi etkinlik f›r-
sat› oldu; özellikle bar›fl ve ülkeler
aras› uzlaflma yönünde. Milletler Ce-
miyeti’nin yönetiminde baz› örgütle-
rin üyesi olarak di¤er ülkelerin Al-
man bilim adamlar›na uygulad›klar›
boykota karfl› mücadele verdi; bu ül-
keler daha uygar olduklar›n› düflü-
nüyorlard›. Tüm ülkelerde, inanc›
u¤runa askerlik yapmay› reddenle-
rin haklar›n› etkinlikle savundu ve
Frans›z-Alman uzlaflmas›n›n ateflli
bir militan› olarak mücadele verdi.
1922’de Paris’e yapt›¤› yolculu¤un
Einstein 18 Nisan
1955’te öldü;
son yaz›s› Bertrand
Russell ile birlikte
kaleme ald›klar›
bir bar›fl ça¤r›s›yd›.
