Adapazar›
Mütareke sonras› Yunanl›lar taraf›ndan
iflgal edilen Türkiye’nin kuzeybat›s›nda,
Sakarya ilinin merkezi olan kent. Yeni
bir kenttir. Bölgeye ilk yerleflenlerin
Balkanlar’dan gelen Frigler oldu¤u tah-
min edilmektedir (M.Ö. 1200). 1890’da
demiryolu geldi¤inde 4.000 nüfuslu kü-
çük bir kasaba olan Adapazar›, bulundu-
¤u konum itibariyle Sakarya’yla Çark-
suyu aras›nda bir ada görünümünde ol-
du¤undan, önceleri Ada Karyesi, sonra
da Adapazar› diye adland›r›ld›. Kent,
ovadaki nüfus art›fl›na paralel olarak ge-
liflip büyüyünce 1852’de Kocaeli sanca-
¤›na ba¤l› bir ilçe merkezi oldu. Doksa-
nüç Harbi’nde bat›da Rumeli’nin bir
k›sm›, do¤uda Kars, Ardahan ve Artvin
Ruslar taraf›ndan iflgal edilince (1878),
buralardan gelen çok say›da göçmen
(Abazalar, Gürcüler, Tatarlar, Boflnak-
lar vb.) Adapazar› ve çevresine yerleflti-
rildi. Kurtulufl Savafl› s›ras›nda iç ayak-
lanmalar›n pek ço¤u Adapazar› ve çev-
resinde meydana geldi. 26 Mart 1921’de
Yunanl›lar taraf›ndan iflgal edilen kent,
üç ay sonra 21 Haziran’da tekrar geri
al›nd›. Cumhuriyet’in ilân›ndan 1954’e
dek Kocaeli’ne ba¤l› bir ilçeyken bu ta-
rihten sonra Sakarya ad›yla il oldu.
Adapazar› Ayaklanmas›
bk.
Düzce Ayaklanmas›
Adatepe
30 A¤ustos 1922 Baflkumandanl›k
Meydan Savafl›’n›n önemli bölümüne
sahne olan ‹ç Bat› Anadolu’da tepe.
Kütahya’n›n Alt›ntafl ilçesini Dumlup›-
nar’a ba¤layan yolun güneybat›s›nda,
Çal köyü yak›n›ndad›r. Küçük ve Bü-
yük Adatepe olarak adland›r›lan iki do-
ruktan Büyük Adatepe’nin yüksekli¤i
1340 metredir.
Ad›var, Abdülhak Adnan
1882 Gelibolu
1 Temmuz 1955 ‹stanbul
Birinci TBMM ‹stanbul milletvekili, he-
kim. ‹lk ve ortaö¤renimini ‹stanbul’da
tamamlad›ktan sonra girdi¤i T›bbiye-i
Mülkiye Mektebi’nden 1905’te mezun
oldu. Gizlice Avrupa’ya giderek Berlin
T›p Fakültesi ‹ç Hastal›klar› Kürsü-
sü’nden uzmanl›k diplomas› ald›. Mefl-
rutiyet’in ilân›ndan sonra yurda dönerek
1910’da T›p Fakültesi ‹ç Hastal›klar›
Bölümü’ne asistan olarak atand›. 1911
Trablusgarp Savafl›’na Hilâl-i Ahmer
(K›z›lay) Müfettifli olarak kat›ld›. I.Dün-
ya Savafl› sonras› profesör olarak T›p
Fakültesi’ndeki görevine döndü. Os-
manl› Meclis-i Mebusan› son dönemi
için 18 Aral›k 1919’da yap›lan seçimde
‹stanbul milletvekili oldu. Meclis’in ka-
pat›lmas›ndan sonra 1917’de evlendi¤i
efli Halide Edip ile birlikte Ankara’ya
gelerek 23 Nisan 1920’de TBMM’nin
aç›l›fl›nda ‹stanbul milletvekili olarak
haz›r bulundu ve 3 May›s 1920’de olufl-
turulan ilk hükûmette S›hhiye Muave-
net-i ‹çtimaiye Vekili oldu. ‹kinci dö-
nemde yeniden ‹stanbul milletvekili se-
çildi. 9 Kas›m 1924’te Cumhuriyet Halk
F›rkas›’ndan istifa ederek Terakkiperver
Cumhuriyet F›rkas›’n›n kurucular› ara-
s›nda yer ald›. F›rkan›n 1925’te Bakan-
lar Kurulu karar›yla kapat›lmas› üzerine,
bir süre ba¤›ms›z olarak parlamentoda
bulundu. 30 Ocak 1926’da milletvekilli-
¤inden ayr›larak efliyle birlikte ‹ngilte-
re’ye gitti. 17 Haziran 1926’da ortaya
ç›kar›lan Atatürk’e suikast giriflimi ola-
y›nda ilgisi oldu¤u iddias›yla Ankara ‹s-
tiklâl Mahkemesince ‹zmir’de yap›lan
yarg›lama sonucu 13 Temmuz 1926’da
beraatine karar verildiyse de “Yüzelli-
likler” listesine al›nd›¤›ndan Türkiye’ye
12
Adapazar›
Kurtulufl Savafl› öncesi Adapazar›’ndan bir görünüm.
Adapazar› ‹stasyonu (1906).
