Ahmed RüstemBey
(Alfred Rüstem)
1862 Midilli
1935, ?
Millî Mücadele’de Mustafa Kemal’in
yan›nda yer alan Polonya kökenli Os-
manl› diplomat. As›l ad›, Alfred Rüs-
tem’dir. Babas›, 1854’te Osmanl› Devle-
ti hizmetine girdikten sonra Sadeddin
Nihad Pafla ad›n› alan Polonyal› Bilins-
ki’dir. 1882’de Osmanl› Devleti’nin
Bulgaristan Komiserli¤i kâtibi olarak
devlet hizmetine girdi. Müslüman olduk-
tan sonra Alfred Bilinski ad›n›, Ahmed
Rüstem olarak de¤ifltirdi. 1886’da
ABD’ye konsolos olarak atand›. 1903’te
görevinden istifa edip Londra’ya gitti.
Oradan ‹skenderiye’ye geçti. 1908’e ka-
dar M›s›r’da gazetecilik yapt›. 1909’da
ABD’ye maslahatgüzar olarak gönderil-
di. 1911’de Çetine (Karada¤) büyükelçi-
si oldu. Balkan Savafl› ç›k›nca er olarak
Osmanl› ordusuna gönüllü yaz›ld›.
1914’te Washington büyükelçili¤ine
atand›. Bu görevi yürütürken ABD yö-
netiminin ve Amerikan bas›n›n›n Os-
manl› Devleti’ne karfl› tak›nd›¤› olumsuz
tutuma karfl› sert tepkiler gösterdi.
ABD’nin zencilere karfl› tutumunu ve
Filipinler’de halka yapt›¤› bask›y› anla-
t›p, Türkiye’de bunlar›n hiçbirinin olma-
d›¤›n› belirtti. Baflkan Wilson’a yazd›¤›
bir mektup diplomatik nezaket kurallar›-
na ayk›r› bulundu ve özür dilemesi isten-
di. Bu iste¤e uymay›p elçilik görevinden
ayr›ld› ve ‹stanbul’a döndü. Mondros
Ateflkes Antlaflmas›’ndan sonra Avrupa
bas›n›na Türkiye’nin haklar›n› savunan
yaz›lar gönderdi. Sivas Kongresi’ne ka-
t›ld›. Heyet-i Temsiliye’de dan›flman üye
olarak görev ald›. Mustafa Kemal ile bir-
likte Ankara’ya geldi. ‹stanbul’daki se-
çimlerde Osmanl› Meclis-i Mebusan›’na
Ankara milletvekili olarak kat›ld›. 16
Mart 1920’deMeclis-i Mebusan’›n da¤›-
t›lmas› üzerine Ankara’ya dönüp Birinci
TBMM’ye Ankara milletvekili olarak
kat›ld›. Al›ngan kiflili¤i nedeniyle Mus-
tafa Kemal’le yapt›¤› bir tart›flma sonra-
s› 8 Eylül 1920’de milletvekilli¤inden
ayr›l›p Avrupa’ya gitti. Oradaki gazete-
lerde Türkiye ile ilgili yaz›lar yazd›; ken-
disine ba¤lanan maaflla yaflam›n› sürdür-
meye çal›flt› ve orada öldü.
Ahmed Saffet (Ohkay)
bk.
Ohkay, Ahmed Saffet
Ahmed Selâhaddin Bey
1878 ‹stanbul
20 Ocak 1920 ‹stanbul
Saltanat fiûras›’nda ba¤›ms›zl›k ilkeleri-
ni savunup Sevr Antlaflmas› tasar›s›na
karfl› ç›kan Osmanl› siyaset adam›, hu-
kukçu. Yazar Haldun Taner’in babas›d›r.
Mekteb-i Mülkiye’yi bitirdi. Ziraat Ban-
kas› ve Düyûn-› Umumiye ‹daresi’nde
çal›flt›. Dârülfünun’nda Devletler Huku-
ku okuttu. Dârülfünun temsilcisi olarak
kat›ld›¤› Birinci Saltanat fiûras›’nda tam
ba¤›ms›zl›k ilkelerini savundu. 1919 se-
çimlerinde ‹stanbul mebusu olarak Os-
manl› Meclis-i Mebusan›’na girdi. Müta-
reke sonras› kurulan Türk Millî Cemiye-
ti’nin kurucular› aras›nda yer ald›. Bu ce-
miyetin 29 Kas›m 1918’de bir millî
kongre toplayarak ayn› do¤rultuda çal›-
flan örgütleri bir araya getirmesi çal›flma-
lar›na kat›ld›. 19 May›s 1919’da yap›lan
Fatih Mitingi’nde yapt›¤› konuflma cofl-
kuyla karfl›land›. 26 May›s 1919’da top-
lanan son Saltanat fiûras›’nda Sevr Ant-
laflmas› tasar›s›n› fliddetle elefltirdi.
Bafl-
l›ca eserleri:
Berlin Kongresi’nin Diplo-
masi Tarihine Bir Nazar
(1911),
Hukuk-
› Düvel Dersleri
(1921, 2 cilt),
Hukukî ve
Siyasî Tetebbular
(1923).
Ahmed fiükrü
bk.
fiükrü Bey (Ahmed)
Ahmed Tevfik Pafla (Okday)
bk.
Tevfik Pafla (Ahmed) (Okday)
Ahmed Zeki (Soydemir)
bk.
Soydemir, Ahmet Zeki
Ahmediye Cemiyeti
Anadolu’da bafllayan Millî Mücadele
Hareketi’ni engellemek amac›yla Anza-
vur Ahmed taraf›ndan kurulan örgüt.
Amac›na ulaflamay›nca isyanlar›n bast›-
r›lmas›ndan sonra kendili¤inden kapand›.
Aka Enver
1901 Edirne
1988 Ankara
Millî Mücadele döneminde süvari subay›
olarak çeflitli savafllara kat›lan asker ve si-
yaset adam›. Kuleli Askerî Lisesi’nde ö¤-
renciyken Millî Mücadele’ye kat›lmak
amac›yla Anadolu’ya geçti (1920). Süva-
ri subay› olarak ‹nönü, Sakarya savafllar›
ve Büyük Taarruz’a kat›ld›. 1930’da
Harp Akademisi’ni bitirdi. Moskova, Pa-
ris ve Londra’da askerî atafle olarak bu-
lundu. 1957’de korgeneral oldu. NA-
TO’da ve CENTO’da Türk askerî temsil-
cili¤i yapt›. 1960’ta emekli olunca siya-
sete at›l›p Adalet Partisi listesinden Bal›-
kesir senatörü seçildi (1961-1968). Sena-
to baflkanl›¤› yapt› (1963-1965). 12 Eylül
1980’den sonra siyasetten çekildi.
Aka Gündüz
1886 Alasonya/Manast›r
6 Kas›m 1958 Ankara
Eserlerinde Millî Mücadele’ye genifl yer
veren Millî Edebiyat ak›m›n›n öncü ya-
zarlar›ndan ve gazeteci. As›l ad› Hüse-
yin Avni’dir. Yaz›lar›nda Enis Avni ve
Aka Gündüz adlar›n› kulland›. Mekteb-i
Harbiye’yi sa¤l›k nedeniyle yar›da b›ra-
karak Paris’te hukuk ve güzel sanatlar
okudu. Yurda dönüflünde siyasî faaliyet-
lerde bulundu¤u gerekçesiyle II.Abdül-
hamid taraf›ndan sürgün olarak gönderil-
di¤i Selânik’te Ömer Seyfettin ile birlik-
te Genç Kalemler dergisinde, dilde sade-
leflme ve Türkçülük ak›m› do¤rultusun-
da yaz›lar ve fliirler yazd› (1911). 31
Mart Olay›’ndan sonra ‹stanbul’a giden
Hareket Ordusu’na gönüllü olarak kat›l-
d›. Bir süre Adana’da devlet hizmetinde
çal›flt›ktan sonra ‹stanbul’a dönerek ga-
zetecilik yapt›. 1919’da ‹stanbul’un iflga-
li sonras› Malta’ya sürgün edildi. Sürgün
sonras› Ankara’da Millî Mücadele’ye
destek veren yaz›lar yazd›. Savafl y›lla-
r›nda yapt›¤› konuflmalarla halka moral
verdi. 1932-1946 aras› Ankara milletve-
kili olarak TBMM’de görev yapt›. Dilde
sadeli¤i benimsedi. Gazete ve dergilerde
ç›kan yaz›lar› yan› s›ra roman, hikâye,
oyun ve fliir türünde 70’e yak›n eser ver-
di. Popüler romanlar›ndaki kahramanlar-
da erdeme karfl› ahlâks›zl›k çat›flmas›n›
somutlaflt›r›r. Eserlerinde ayr›ca Millî
Mücadele’ye genifl yer verdi. Estetik
kayg›dan uzak, milliyetçi ve idealist bir
yazar olarak tan›mlanabilir. Kad›n ve ço-
cuk terbiyesi, suça yönelmenin toplum-
sal nedenleri, savafl›n olumsuz sonuçlar›,
ink›lâplar sonunda oluflan yeni hayat
modeli, romanlar›nda öne ç›kan di¤er te-
malard›r.
Bafll›ca eserleri:
fiiir:
Bozgun
(1919),
Çocuk Kitab›
(1928).
Hikâye:
26
Ahmed Rüstem Bey
Ahmed Rüstem Bey
Ahmed Selâhaddin Bey
Aka Gündüz
