21
Adana’da yarg›lanarak idam edildi. ‹syan
sonras› 22 May›s 1932’de ‹ran’la yap›lan
s›n›r antlaflmas› sonras› isyanc›lar›n bar›n-
d›¤› Küçük A¤r› da¤›n› kapsayan toprak-
lar Türkiye’ye b›rak›ld›.
Ahali
Cumhuriyet’in ilk y›llar› ‹zmir’de yay›m-
lanan günlük gazete (1924). 87 say›s›
Millî Kütüphane’de bulunan gazetenin
sahibi ve baflyazar› Agâh S›rr› Levent’ti.
Ahali
Kurtulufl Savafl› bafllar›nda Edirne’de
Mehmet Behçet Perim taraf›ndan ç›kar›-
lan gazete. Yunan iflgaline direnmek
amac›yla 8 Eylül 1919’da ç›kar›ld›. Haf-
tada iki gün yay›mlan›rken Mart
1920’den sonra günlük olarak yay›mlan-
d›. Edirne’nin iflgali üzerine 25 Temmuz
1920’de kapand›. Daha sonra 4 Aral›k
1920’de Sofya’da, Mehmet Behçet
Bey’in Rahova Türk Rüfltiyesi müdürlü-
¤üne atanmas› üzerine de 20 Eylül
1922’den itibaren Rahova’da yay›mlan-
d›. Bulgarlar›n Mehmet Bey’i tutuklama-
s› üzerine kapand›.
Ahali
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Samsun’da ‹s-
mail Cenani Oral taraf›ndan ç›kar›lan haf-
tal›k gazete. 1919-1944 aras›, bazen hafta-
da iki gün yay›mland›. Millî Mücadele’yi
destekleyen; Türk halk›n›, Karadeniz’de
faaliyet gösteren Pontus çetelerine, düfl-
man istilâ ve sald›r›s›na karfl› bilinçlendir-
meyi amaçlayan yaz›lar›yla tan›nd›; ayr›ca
Ahali Mecmua-i Edebiyesi ad›yla bir sa-
nat eki verdi. Sahibi ‹smail Cenani Oral’›n
ölümü üzerine 1944’te kapand›.
Ahali Cumhuriyet F›rkas›
‹lk TBMM üyelerinden, eski Kuvâ-yi
Milliyeci Abdülkadir Kemalî Ö¤ütçü ön-
derli¤inde Adana’da kurulan siyasî parti.
Çok partili döneme geçifl denemesi s›ra-
s›nda 29 Eylül 1930’da kuruldu. Yerel yö-
netimlerin güçlendirilmesini ve halk›n pa-
ras›n›n merkezî hükûmet taraf›ndan israf
edilmesine karfl› ç›k›lmas› gerekti¤ini sa-
vundu. Belediye seçimlerine kat›ld›ysa da
baflar› sa¤layamad› ve gerici unsurlarla
iliflki kurdu¤u gerekçesiyle Bakanlar Ku-
rulu karar›yla 21 Ocak 1931’de kapat›ld›.
Ahali ‹ktisat F›rkas›
Mütareke döneminde kurulan siyasî
parti. Toplumsal ve iktisadî sorunlara
yer veren ilk siyasî parti olarak bilinir.
Yay›n organ›, kuruculardan Ahmed
Hamdi Bey’in (Baflar) sahibi oldu¤u Ti-
caret-i Umumiye gazetesiydi. 1919 se-
çimlerine kat›lmak için Kas›m 1918’de
kuruldu. Millî Ahrar F›rkas› ile ortak bir
liste haz›rlayarak seçimlere kat›ld›ysa da
baflar›l› olamad›. Meclis-i Mebusan’›n
iflgal güçlerince bas›lmas› üzerine
1919’da siyasî yaflamdan çekildi.
Ahali Mübadelesi
bk.
Mübadele
Ahd-› Millî
bk.
Misak-› Millî
Ahenk
‹zmir’de yay›mlanan günlük siyasî ga-
zete. ‹lk say›s› 1895’te ç›kt›. Gazete
bafll›¤›n›n hemen alt›nda, “siyasî, fennî
ve ilmî Osmanl› gazetesi” aç›klamas›
yer al›r. Önce haftada iki gün; daha
sonra, cumartesi hariç her gün yay›m-
land›. ‹lk sahibi Mehmet Necati, daha
sonra Ali Nazmi’dir. Mustafa Necati,
Refik Nevzat, Mehmed fievki gibi
isimler baflyazarl›k yapt›. 1919’da ‹z-
mir’in iflgali üzerine yay›n›na bir süre
ara verdi. 1922’den sonra yeniden ç›k-
maya bafllad› ve 1930’a dek yay›n ha-
yat›n› sürdürdü.
Ah›r (Ahur) Da¤›
Kurtulufl Savafl›’n›n son aflamas›nda
(26-27 A¤ustos 1922) Afyonkarahi-
sar’›n bat›s›nda, çevresinde yo¤un çat›fl-
malar›n geçti¤i da¤. En yüksek doru¤u
1898 metredir.
Ah›ska
Mütareke sonras› ‹ngilizlerin Kars’› ifl-
gali üzerine Gürcistan s›n›rlar› içinde
kalan kent. Ak›ska, Ah›sha olarak da bi-
linen ve günümüzde Akhaltsihke ad›n›
tafl›yan kent, Türkiye s›n›r›na 15 km
uzakl›ktad›r. Bölge ilk ‹slâm fetihleri s›-
ras›nda 642’de Habîb bin Mesleme tara-
f›ndan fethedildi. 1068’de Selçuklular
zaman›nda Alparslan taraf›ndan ele ge-
çirilen kent, 1268’de Mo¤ollar›n hâki-
miyeti alt›na girdi. Daha sonra ‹lhanl›,
Karakoyunlu, Akkoyunlu devletlerine
ba¤l› kald›. Yavuz Sultan Selim’in Çal-
d›ran seferi s›ras›nda dolayl› olarak yar-
d›mlar› görülen Ah›ska atabeylikleri,
Lala Mustafa Pafla’n›n Ç›ld›r Savafl› so-
nunda 1578’de Osmanl› topraklar›na
kat›ld› ve 1828’e dek Osmanl› kenti ola-
rak kald›. Bir ara Safevîlerin eline geç-
tiyse de 1635’te Osmanl›lar taraf›ndan
geri al›nd›. 1828-1829 Osmanl›-Rus Sa-
vafl› sonunda imzalanan Edirne Antlafl-
mas›’yla Rusya’ya b›rak›ld›. 1853-1856
Osmanl›-Rus savafllar›nda Osmanl› or-
dusuna yard›mc› olan Ah›skal›lar, savafl
sonras› Rusya’n›n bask›s›ndan kaçarak
Erzurum’a s›¤›nd›lar. 13 Nisan 1919’da
‹ngilizlerin Kars’› iflgali üzerine Ah›ska,
Gürcistan taraf›ndan iflgal edildi ve 16
Mart 1921 Moskova Antlaflmas› sonras›
SSCB içinde yer ald›. 1991’de Gürcis-
tan’›n ba¤›ms›zl›¤›n› kazanmas› üzerine
Tiflis’e ba¤l› olarak Gürcistan s›n›rlar›
içinde kald›.
Ah›ska Hükûmet-i Muvakkatas›
(Ah›ska Geçici Hükûmeti)
Osmanl› Devleti’nin I.Dünya Sava-
fl›’ndan yenik ç›kmas› üzerine imzala-
mak zorunda kald›¤› Mondros Mütare-
kesi hükümleri gere¤i 3 Mart 1918’de
imzalanan Brest-Litovsk Antlaflma-
s›’yla Ruslar taraf›ndan Türkiye’ye b›ra-
k›lan Elviye-i Selâsiye’yi (Üç sancak:
Kars, Ardahan, Batum) boflaltmas› ge-
rekti¤i haberleri üzerine Ah›ska’da ku-
rulan yerel yönetim (29 Ekim 1918-30
Kas›m 1918). Daha önce Rus, Gürcü ve
Ermeni sald›r›lar›na u¤rayan Türkler, bu
haber üzerine bölgedeki Dokuzuncu Or-
du Komutan› Yakup fievki Pafla’ya bafl-
vurarak, Osmanl› Hükûmeti askerlerinin
bölgeden çekilmemesini, az da olsa bir
miktar asker b›rak›lmas›n› talep ettikle-
rinde bu istek, ‹stanbul Hükûmeti tara-
f›ndan savafl› kaybetmemiz nedeniyle
uygulanamaz bulunarak kabul edilmedi.
Bunun üzerine Ah›ska halk›, kendilerini
savunmak amac›yla örgütlenip 29 Ekim
1918’de Ah›ska Geçici Hükûmeti’ni
kurdu. Hükûmet üyeleri 30 Kas›m
1918’de Kars ‹slâm fiûras› öncülü¤ün-
deki toplant›ya kat›larak Batum ve Aras
Türk Hükûmetleriyle birlikte Millî fiûra
Hükûmeti ad›n› alan birli¤e dahil oldu.
Ahmed Anzavur
bk.
Anzavur Ahmed
Ahmed Anzavur
Kürt milliyetçi örgütü Hoybun’un askerî
lideri ‹hsan Nuri
Edirne’de yay›mlanan Ahali gazetesinin
2 Aral›k 1919 tarihli nüshas›.
‹zmir’in iflgali nedeniyle yay›m›na bir süre ara veren Ahenk gazetesinin birinci sayfas›.
