735
lardan geliyor ve partinin devletçilik po-
litikas›na karfl› ç›k›l›yordu. Atatürk,
elefltirilerin TBMM’de aç›kça tart›fl›l-
mas›na olanak sa¤lamak amac›yla, o s›-
rada Türkiye’nin Paris Büyükelçisi olan,
eski baflbakanlardan Fethi Bey’i yeni bir
parti kurmakla görevlendirdi. Serbest
Cumhuriyet F›rkas›’n›n kuruluflu, ka-
muoyunda umulan›n üstünde ilgi gördü
ve baz› gazetelerce desteklendi. Partinin
çal›flmaya bafllamas›ndan k›sa bir süre
sonra Fethi Bey’in ‹zmir’e yapt›¤› gezi
büyük olaylara yol açt›. Atatürk devrim-
lerine karfl› ç›kanlar Serbest Cumhuriyet
F›rkas› çat›s› alt›nda toplanmaya baflla-
d›lar. Çokpartili siyasî hayata geçiflte
beklenmeyen bu geliflmeler, partinin
ömrünü k›saltt›. Atatürk’ün de karfl› ç›k-
mas› üzerine Fethi Bey, Meclis’te yapt›-
¤› bir konuflmayla partinin feshedildi¤i-
ni bildirdi (17 Kas›m 1930).
Sertel, Sabiha
1898 Selânik
2 Eylül 1968 Bakû
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Büyük Mec-
mua’daki yaz›lar›yla Anadolu hareketini
ve sosyalizmi savunan gazeteci, yazar.
Ortaö¤renimini bir Frans›z okulunda ta-
mamlad›. Selânik’in Yunanl›lar›n eline
geçmesinden (1912) sonra ailesiyle bir-
likte ‹stanbul’a yerleflti. 1919’da efli Ze-
keriya Sertel’in tutuklanmas› üzerine
onun ç›kard›¤› Büyük Mecmua’da, Kur-
tulufl Savafl›’n› destekleyen yaz›lar yaz-
d› ve ayn› y›l efliyle birlikte ABD’ye git-
ti. Columbia Üniversitesi’nde sosyoloji
ö¤renimi gördü. 1923’te yurda döndük-
ten bir y›l sonra Resimli Ay dergisini ç›-
karmaya bafllad›. Demokrasinin yerlefl-
mesini ve sosyalizmi savunan yaz›lar›n-
dan dolay› çeflitli bask›larla karfl›laflt›.
Resimli Perflembe ve yaln›zca bir say›
yay›mlanabilen Projektör (1936) adl›
dergileri ç›kard›ktan sonra efliyle birlik-
te Tan gazetesinin yönetim kadrosu
içinde yer ald›. II.Dünya Savafl› (1939-
1945) y›llar›nda savafla, faflizme ve mi-
litarizme karfl› yaz›lar› genifl yank›
uyand›rd›¤›ndan Tan gazetesi, bir k›fl-
k›rtma sonucu bas›l›p yak›ld›. Bu olay-
dan sonra efliyle birlikte ülke d›fl›na ç›k-
t›. Paris, Budapeflte, Moskova ve Ba-
kû’de yaflad›. Bu dönemde Türkiye Ko-
münist Partisi’nin yurt d›fl› çal›flmalar›na
kat›ld› ve Budapeflte Radyosu’nun
Türkçe Yay›nlar Servisi’nde görev ald›.
Son y›llar›nda Türkiye’ye dönme iste¤i
geri çevrildi. An›lar›n› “Roman Gibi”
(1969) adl› kitab›nda toplad›. Çeflitli çe-
virileri yan› s›ra “Tevfik Fikret-Meh-
med Âkif Kavgas›” (1940) ve “Tevfik
Fikret, ‹deolojisi ve Felsefesi” (1946)
adl› kitaplar› yazd›.
Sertel, Zekeriya
1890 Ustrumca/Makedonya
11 Mart 1980 Paris
Efli Sabiha Sertel’le birlikte Cumhuriyet
döneminin etkili dergi ve yay›nlar›n› ç›-
karan gazeteci ve yazar. Yüksekö¤reni-
mini ‹stanbul Hukuk Mektebi’nde ta-
mamlad›ktan sonra Sorbonne Üniversite-
si’nde toplumbilim okudu (1913); ABD
Columbia Üniversitesi’nde gazetecilik
ö¤renimi gördü. Mesle¤e Yunus Na-
di’nin Selânik’te ç›kard›¤› Rumeli gaze-
tesinde bafllad›. Yay›mlad›¤› Yeni Felse-
Sertel, Zekeriya
Sabiha Sertel
Fethi Okyar’›n 12 A¤ustos 1930’da Serbest Cumhuriyet F›rkas› ad›yla yeni bir parti kuraca¤›
haberi (Son Posta, 9 A¤ustos 1930).
Belediye seçimlerini kazanan Serbest Cumhuriyet F›rkas›’n›n düzenledi¤i seçim mitinglerin-
den biri (20 Ekim 1930).
Serbest Cumhuriyet F›rkas› lideri Fethi Okyar, ‹zmir’de kalabal›k halk toplulu¤u taraf›ndan
coflkuyla karfl›lan›rken (30 Eylül 1930).
Serbest Cumhuriyet F›rkas›’n›n feshedildi¤i
haberi (Milliyet, 17 Kas›m 1930).
