729
Sar›kam›fl
29 Eylül 1920’de Ermeni iflgalinden
kurtulan, Do¤u Anadolu’da Kars iline
ba¤l› ilçe. 19. ve 20.yüzy›l bafllar›nda
Ruslar›n, onlar›n çekilmesinden sonra
da Ermenilerin iflgaline u¤rad›. I.Dünya
Savafl› s›ras›nda Enver Pafla komutas›n-
daki Osmanl› ordular›n›n, Ruslar› Kaf-
kasya’dan ç›karmak amac›yla yapt›¤› ve
büyük hezimete u¤rad›¤›, tarihte Sar›ka-
m›fl Harekât› olarak adland›r›lan savafla
sahne oldu. Daha sonra 29 Eylül
1920’de Kâz›m Karabekir komutas›n-
daki güçler, kenti Ermeni iflgalinden
kurtard›.
Sar›kam›fl Harekât›
I.Dünya Savafl› s›ras›nda Osmanl› Dev-
leti ile Çarl›k Rusya aras›nda Do¤u
Anadolu’da 22 Aral›k 1914-5 Ocak
1915 aras› yap›lan savafllar. I.Dünya Sa-
vafl›’nda Ruslarla ilk çat›flma, Eleflkirt
yöresindeki Köprüköy’de oldu (6 Ka-
s›m-12 Kas›m 1914). Karfl› sald›r›ya ge-
çen Osmanl› ordusu, ‹zzet Pafla komuta-
s›nda Azap Savafl›’n› kazan›nca (14-18
Kas›m) Rus birlikleri Sar›kam›fl’a çekil-
di. Osmanl› ordusunun bu baflar›lar›
üzerine Kafkas Cephesi Baflkomutan›
Enver Pafla, 20 Aral›k 1914’te 60.000
kiflilik bir kuvvetle Sar›kam›fl-Urmiye
yönünde sald›r› emri verdi. 22 Aral›k
1914-5 Ocak 1915 aras›, yüksek da¤lar,
ikmal ve ulafl›m güçlü¤ü, so¤uk ve açl›k
nedeniyle 28 Aral›k’ta Sar›kam›fl önleri-
ne gelindi¤inde asker say›s› 60 binden
10 bine düfltü. Daha sonra Enver Pafla,
Güney Kafkasya ve Kuzey ‹ran’a girip
Ruslar› arkadan çevirme harekât›na gi-
rifltiyse de baflar›l› olamad›. Savafltan ga-
lip ç›kan Ruslar, güneyden ilerleyerek
Erzurum ve Erzincan’› iflgal ettiler.
Sar›tepe, Bahri
1875 ‹zmir
1935, ?
‹kinci TBMMErzurummilletvekili. Or-
taö¤renimini tamamlad›ktan sonra çeflit-
li yerlerde bucak müdürlü¤ü yapt›. ‹zmir
ve Manisa’n›n iflgali üzerine Akhisar’a
gelip, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ni
kurdu. 11 Temmuz 1920’de Mudanya
Kaymakaml›¤›na atand›. Mudanya’n›n
‹ngilizler taraf›ndan iflgali üzerine Bur-
sa’ya ve 21 Temmuz 1920’de Bursa’n›n
iflgali üzerine de Vali Hacim Muhiddin
Sar›tepe, Bahri
Sar›kam›fl Harekât› ve Enver Pafla’yla ilgili Sedat Simavi’nin bir karikatürü: “Ölüm
Merdanesi” (Diken, 14 Kas›m 1918).
Cumhuriyet’in ilk y›llar›nda Sar›kam›fl ‹stasyonu’ndan bir görünüm.
Sar›kam›fl Harekât› s›ras›nda so¤uk ve açl›k, yenilginin bafll›ca sebebiydi.
Do¤u Cephesi Komutan› Kâz›m Karabekir Pafla (ortada), Sar›kam›fl’ta düzenlenen bir tören-
de konuflurken.
Bahri Sar›tepe
