ad›na gönderildi¤i ‹sviçre’de Cenevre
Siyasal Bilimler Fakültesi’ni bitirdi
(1915). ‹sviçre’de bulundu¤u s›rada Ce-
nevre Türk Talebe Cemiyeti’ni kurdu ve
baflkanl›¤›n› yapt›; cemiyetin görüfllerini
aç›klamak üzere Frans›zca bir dergi ç›-
kard›. Yunan askerlerinin ‹zmir’e ç›k›fl›-
n› haber al›nca bir ‹talyan gemisiyle
Türkiye’ye döndü. ‹zmir’e gelince Ay-
d›n Mücadele Cephesi’ne kat›ld› (1920).
‹kinci TBMM’ye ‹zmir milletvekili se-
çildi (1923) ve beflinci dönem (1935-
1939) d›fl›nda 1950’ye dek ‹zmir millet-
vekili olarak parlamentoda yer ald›. Fet-
hi Bey (Okyar) kabinesinde Maarif Ve-
kili oldu (1925). Yunan hükûmetiyle
görüflmeleri yürütecek olan Türk-Yunan
Mübadele Komisyonu’nda Türk dele-
gasyonuna baflkanl›k yapt› (1926). ‹s-
met Pafla’n›n (‹nönü) kurdu¤u üçüncü
kabinede Maliye Vekili olarak yer ald›
(1927). Dört y›l süren bu görevi s›ras›n-
da barem ve emeklilik kanunlar›n› ç›-
kard›. Bakanl›ktan ayr›ld›ktan sonra ik-
tisadî konularda temaslarda bulunmak
üzere ABD’ye gönderildi (1931). Os-
manl› borçlar›n›n tasfiyesiyle ilgili taksit
sorunlar›n› çözümlemekle görevlendiri-
len komisyona baflkanl›k yapt› (1932-
1933). Adliye Vekili olarak yeniden ka-
bineye girdi (1933). Bu görevi s›ras›nda
hâkimler, icra-iflâs, avukatlar, ifl esas›na
dayal› cezaevleri kanunlar›n› gerçeklefl-
tirdi. ‹mral› Cezaevi’ni kurdu. Celâl Ba-
yar’›n birinci kabinesinde Hariciye Ve-
kili oldu ve Refik Saydam hükûmetinde
de bu görevini sürdürdü. Refik Say-
dam’›n ölümü üzerine baflbakanl›¤a ge-
tirildi (1942). 1946’da baflbakanl›ktan
kendi iste¤iyle ayr›ld› ve TBMM Bafl-
kanl›¤›na seçildi (1948). 1950 seçimle-
rinde Meclis’e giremeyince siyasetten
çekildi.
Sarhan, Mustafa Fevzi Efendi
(Efendizâde)
1875 Akhisar
19 Eylül 1933 Paris
‹kinci TBMM Saruhan (Manisa) millet-
vekili. ‹stanbul Hukuk Mektebi’ni bitir-
di. ‹ttihat ve Terakki üyesi olarak, Os-
manl› Meclis-i Mebusan›’na Saruhan
(Manisa) milletvekili seçildi (1912-
1919). Kurtulufl Savafl› boyunca Anado-
lu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemi-
yeti üyesi olarak Millî Mücadele’ye ka-
t›ld›. ‹kinci TBMM’ye Manisa milletve-
kili seçildi ve ölümüne dek parlamento-
da yer ald›. Birinci Ali Fethi Bey (Ok-
yar) ve Birinci ‹smet Pafla (‹nönü) hükû-
metlerinde (1923-1924) fier’iyye ve Ev-
kaf Vekilli¤i yapt›. ‹sviçre Medenî Ka-
nunu’nun TBMM’de kabulü için yo¤un
çaba gösterdi. 1933’te tedavi için gitti¤i
Paris’te öldü.
Sar› Efe Edip
?
14 Temmuz 1926 ‹zmir
Ödemifl yöresi milis kuvvetleri komuta-
n›. Mekteb-i Harbiye’yi bitirdikten son-
ra jandarma subay› olarak Balkanlar’da
komitac›larla savaflt›. Çeflitli askerî gö-
revlerde bulundu. Kurtulufl Savafl›’nda
Ödemifl yöresinde toplad›¤› milis kuv-
vetlere komuta etti. Bal›kesir dolaylar›n-
da Gâvur ‹mam’›n asi kuvvetleriyle ça-
t›flt›. Kocaeli Bölgesi’nde Kuvâ-yi Mil-
liye süvarilerinden meydana gelen bir
alay›n komutanl›¤›n› yapt›. Mustafa Ke-
mal’e karfl› giriflilen ‹zmir suikast›n› dü-
zenleyenler aras›nda yer ald›¤›ndan ‹s-
tiklâl Mahkemesi’nde yarg›lan›p idam
edildi.
Sar›dal, Mehmed Vehbi
1886 ‹stanbul
1969 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda kurulan Tür-
kiye ‹flçi ve Çiftçi Sosyalist F›rkas›’n›n
ilk baflkan›, ekonomist. ‹stanbul Hukuk
Mektebi’ni ve Berlin Üniversitesi Felse-
fe Fakültesi’ni bitirdikten sonra May›s
1919’da Türkiye’ye döndü. Türkiye ‹flçi
ve Çiftçi Sosyalist F›rkas›’n›n ilk baflka-
n› seçildi (Eylül 1919). Ayd›nl›k dergi-
sinde çeflitli makaleleri yay›mland›.
Cumhuriyet döneminde ‹ktisat Vekili
Celâl Bey (Bayar) taraf›ndan Ticaret
Genel Müdürlü¤ü’ne atand›. ‹stanbul
Yüksek ‹ktisat ve Ticaret Okulu ile ‹s-
tanbul Hukuk Fakültesi’nde ders verdi,
profesörlü¤e yükseldi. ‹stanbul ve Ni¤-
de milletvekili olarak TBMM’de yer al-
d› (1943-1950).
728
Sarhan, Mustafa Fevzi Efendi (Efendizâde)
Refik Saydam’›n ölümü üzerine baflbakanl›¤a getirilen fiükrü Saraço¤lu, bir kabine toplant›-
s›nda (11 Temmuz 1942).
fiükrü Saraço¤lu
Mustafa Fevzi Sarhan
Sar› Efe Edip, Yunan iflgaline karfl› bafllat›lan harekât s›ras›nda arkadafllar›yla birlikte.
