ler sözlükte af, -ff›; his, -ssi; ret, -ddi; zan, -nn› biçiminde gösteril-
mifltir.
5.
Do¤u dillerinden Türkçeye girmifl ve son hecesinde kal›n ünlü
bulunan kimi sözcükler, büyük ünlü uyumu kural›na ayk›r› olarak in-
ce ünlü ekler al›r. Bu tür sözcükler sözlükte saat, -ti; harf, -fi; men-
faat, -ti biçiminde gösterilmifltir.
6.
Yabanc› dillerden Türkçeye girmifl ve son hecesinde kal›n ün-
lü bulunan kimi sözcükler ince ünlü ekler al›r. Bu sözcüklerin son
sesinde ince l sesi vard›r. Bu tür sözcükler sözlükte alkol, -lü; rol,
-lü; festival, -li; hâl, -li; istikbal, -li; hayal, -li biçiminde gösterilmifltir.
7.
Yabanc› dillerden Türkçeye girmifl kimi sözcüklerde kal›n k, in-
ce k, ince g, ince l sesleri bulunur. Bu tür sözcüklerin okunuflu söz-
lükte kabiliyet (k kal›n okunur), kalpsiz (l ince okunur) biçiminde
gösterilmifltir.
8.
Türkçede ünlüler uzun de¤ildir. Ünlüleri uzun olan sözcükler
genellikle do¤u dillerinden dilimize girmifltir. Bu yabanc› kökenli
sözcüklerin bir bölümünde uzun ünlüler k›salm›flt›r. Ancak birçok
sözcük uzun ünlüsünü korumufltur. Bu tür sözcükler sözlükte ayraç
içinde ve uzun söylenen ünlüden sonra iki nokta konularak gösteril-
mifltir: daima (da:ima), birader (bira:der), abide (a:bide), hükûmet
(hükû:met), acayip (aca:yip), veba (veba:).
9.
Vurgu, sözcükte bir hecenin di¤erine göre daha bask›l› okun-
mas›d›r. Türkçede vurgu genellikle sözcü¤ün son hecesindedir. An-
cak, bu kurala uymayan ve vurgusu de¤iflik hecelerde olan sözcük-
lerimiz de vard›r. Bu tür sözcükler sözlükte ayraç içine al›nm›fl ve
vurgu, kesme imiyle gösterilmifltir (Kesme imi, vurgulu söylenen he-
cenin ünlüsünden sonra konulmufltur.): elbette (elbe’tte), acemice
(acemi’ce), gala (ga’la), tema (te’ma), acaba (a’caba), baflyaz›
(ba’flyaz›).
10.
Sözcüklerin dil bilgisinde hangi söz öbe¤inden olduklar› söz-
lükte k›saltmalarla gösterilmifltir: a. (ad), ad. (ad›l), ba¤. (ba¤laç),
be. (belirteç), il. (ilgeç), ön a. (ön ad). Ancak mastar biçiminde ve-
rilen eylemlerin k›saltmayla gösterilmesine gerek görülmemifltir.
* Kimi sözcüklerin de¤iflik anlam ve görevlerini göstermek için a.,
ön a., ba¤., be. ve il. k›saltmalar› birlikte kullan›l›r.
Emel-Zuhal Sözlük-Girifl 21/07/2010 20:58 Page 8
