giremedi. 1939’da yurda dönünce Ma-
arif Vekâleti taraf›ndan “‹slâm Ansiklo-
pedisi” Çeviri ve Yaz›m Kurulu Bafl-
kanl›¤›na getirildi. 1946 seçimlerinde
‹stanbul’dan ba¤›ms›z olarak milletve-
kili seçilerek parlamentoya girdi.
Eser-
leri:
Felsefe Meseleleri
(çeviri),
Faust’a
Dair Bir Tahlil Tecrübesi
(1939),
Les
Science Chez le Turcs Ottomans
(1939),
Osmanl› Türklerinde ‹lim
(1943),
Tarih
Boyunca ‹lim ve Din
(1944, 1969),
Bilgi
Cumhuriyet Haberleri
(Makale ve De-
nemeler) (1945),
Dur, Düflün
(1950),
Hakikat Peflinde Emeklemeler
(1954).
Ad›var, Halide Edip
1882 ‹stanbul
9 Ocak 1964 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› y›llar›ndaki çal›flmalar›
ve özellikle konuflmalar›yla tan›nan ka-
d›n romanc›. Üsküdar Amerikan K›z
Koleji’nde okudu¤u y›llar fiükrü Efen-
di’den Arapça, R›za Tevfik’ten (Bölük-
bafl›) Frans›zca ve Do¤u edebiyatlar›
dersleri ald›. Okulu bitirdi¤i y›l, mate-
matik ö¤retmeni Salih Zeki Bey ile ev-
lendi (1901). Frans›z yazarlar›ndan Alp-
honse Daudet ve Emile Zola’dan etki-
lendi. 1908 y›l›nda yay›n hayat›na giren
Tanin gazetesinde, siyasî nitelikte yaz›-
lar yazmaya bafllad›. Yaz›lar› tutucu ke-
simde tepkiyle karfl›land›¤›ndan 31 Mart
Vak’as› sonras› M›s›r’a kaçt› (1909),
oradan ‹ngiltere’ye geçti. Ayaklanma
bast›r›ld›ktan sonra ‹stanbul’a döndü.
Efli Salih Zeki Bey’in, o zamanki örf ve
âdetlere göre, ikinci bir evlilik yapmak
istemesini kad›n haklar›na ayk›r› bula-
rak, eflinden ayr›ld› (1910). K›z Ö¤ret-
men Okulu’nda ve K›z Lisesi’nde ö¤re-
tim metodu ve tarih ö¤retmenli¤i, vak›f
k›z okullar›nda müfettifllik yapt›. 1911-
1912 y›llar›nda Ziya Gökalp ve Yusuf
Akçura gibi Türkçülerle tan›flt› ve Türk
Oca¤› Cemiyeti’nde çal›flt›. Balkan Sa-
vafl›’nda kad›n yard›mlaflma derne¤i Te-
al-i Nisvan’›n yaral› erler için açt›¤› has-
tanede çal›flt›. ‹ttihat ve Terakki F›rka-
s›’n›n ileri gelenlerinden Dördüncü Or-
du Komutan› Cemal Pafla’n›n daveti
üzerine gitti¤i Suriye’de (1916) Beyrut
K›z Lisesi ve Ö¤retmen Okulu ile Lüb-
nan ve fiam’da iki yat›l› okulun aç›lma-
s› çal›flmalar›na kat›ld›. ‹stanbul’a dön-
dükten sonra Dr.Adnan (Ad›var) ile ev-
lendi (1917). 1918-1919 y›llar›nda ‹s-
tanbul Üniversitesi’nde Bat› Edebiyat›
dersleri verdi. Bir ara Amerikan manda-
c›l›¤›n› savundu. Wilson Prensipleri Ce-
miyeti kurucular› aras›nda yer ald›. ‹z-
mir’in Yunanl›lar taraf›ndan iflgali üze-
rine, ‹stanbul’da Fatih (19 May›s 1919),
Kad›köy (22 May›s 1919) ve iki yüz bin
kiflinin kat›ld›¤› Sultanahmet (23 May›s
1919) mitinglerinde yapt›¤› heyecanl›
ve etkili konuflmalar›, ününü yayg›nlafl-
t›rd›. ‹stanbul’un iflgali üzerine efli
Dr.Adnan ile birlikte, Millî Mücade-
le’ye kat›lmak üzere Ankara’ya gitti.
Onbafl›, çavufl ve üstçavufl rütbeleriyle
ordu hizmetinde bulundu. ‹stanbul S›k›-
yönetim Mahkemesi taraf›ndan Mustafa
Kemal Pafla ve arkadafllar›yla birlikte
idama mahkûm edildi. Savafl y›llar›nda
bir süre Ankara’da kald›ktan sonra Eski-
flehir’de K›z›lay Hastanesi’nde çal›flt›.
Yunanl›lar›n savafl s›ras›nda Bat› Ana-
dolu’da yapt›¤› zulmü inceleyen Tetkik-
i Mezalim Kurulu’nda görev ald› (1921-
1922). Cumhuriyet’in ilân›ndan sonra,
Terakkiperver Cumhuriyet F›rkas›’n›n
kurucular›ndan olan efli Dr.Adnan
Bey’le birlikte, Cumhuriyet Halk F›rka-
s›’n›n siyasî görüfllerine ve ink›lâp hare-
ketlerine karfl› cephe ald›¤›ndan, efliyle
birlikte Türkiye’den ayr›ld› (1926). ‹n-
giltere ve daha sonra Fransa’da yaflad›.
‹ngiltere’de Cambridge, Oxford, Fran-
sa’da Sorbonne üniversitelerinde Türk
edebiyat› ve kültürüyle ilgili dersler ver-
di. ABD’de, Yak›n Do¤u düflünce ve sa-
nat› üzerinde konuflmalar yapt›. Konuk
13
Abdülhak Adnan Ad›var
Halide Edip Ad›var
Mustafa Kemal (ortada), Kâz›m Özalp (solda) ve Dr.Adnan Ad›var (sa¤da) ile… (22 Ekim 1922)
Ad›var, Halide Edip
