130
nin b›rakt›¤› etkinin tersine Leonar-
do’yu izleyenlerden hiçbiri kendisi-
ni gerçek anlamda ortaya koymad›.
Ders verdi¤i ressamlar (Francesco
Melzi, Giovanni Antonio Boltraffio)
ve ustay› taklit edenler (Bernardino
Luini,
Sodoma
), yaln›zca “Leonardo-
vari etkilere” kap›lm›fllard›. Ço¤u
zaman da Floransa’dan uzakta ya-
flam›fl bir insan olan sanatç›, Floran-
sa’daki resim sanat›n›n geliflimine
yabanc› kald›. Zekâs› ve düflüncele-
ri, sürekli ifle kar›flt›¤› ve muazzam
bir araflt›rma y›¤›n›n›n alt›nda ezil-
di¤i için Leonardo’nun derslerini
bulup ç›kartmak kolay de¤ildir. Leo-
nardo’nun ölümünden hemen son-
ra gerçek anlamda mirasç›lar› ol-
mad›. Parma’da, yaln›zca Correggio,
Mona Lisa
ressam›n›n o zor dersle-
rini kendince derledi. Leonardo, Rö-
nesans’›n evrensel düflünü, yani or-
tak bir bilgi ve sanat hareketinde
bütünleflme, birleflme düflünü tem-
sil ediyordu. Resim onun için, say›-
LEONARDO DA
V‹NC‹
MUAMMASI
Kuflkusuz resim
sanat› onun için,
çok yönlü çal›fl-
malar›ndan yal-
n›zca bir tanesiy-
di. Leonardo’nun
her ifle el atan bu
davran›fl›, bir eseri
yar›m b›rakmak gibi tuhaf bir e¤ili-
me sahip oluflu, psikanalistlerin de
merak›n› uyand›rd›. Bunun yan›t›n›
sanatç›n›n kendi sözlerinde bulabi-
liriz: “Ressam›n eseri düflünme yeti-
sinin düzeyinde olursa bu, o yeti
için kötüye iflarettir.” Leonardo’da
eser, belki de ruhun atefliyle yan›p
kül olmufltur.
Leonardo ard›nda büyük bir miras
b›rakmad›. Az say›da ö¤rencisi var-
d›. Üstelik Rafael’in zengin atölyesi-
