129
ne s›k› s›k›ya ba¤l› bir tasla¤a göre
desene boyun e¤iyordu. Leonar-
do’nun sanat›n›n yank›lar›, 1500
y›llar›nda genç kufla¤›n en yete-
nekli sanatç›lar›ndan birinde de
görülebilir. Etkilere aç›k ve bu etki-
leri kendi sanat›n›n malzemesi hâ-
line getiren söz konusu ressam ise
1504’ten 1508’e kadar Floransa’da
yaflayan Rafael’dir. Rafael, yaln›z-
ca Venedik derslerini de¤il, Leo-
nardo’daki kompozisyon biçimle-
rini ve psikolojik havay› da özüm-
semiflti. Sözgelimi
Balthasar Cas-
tiglione’nin Portresi
(1515’e do¤ru)
adl› tablosu buna bir örnektir. Leo-
nardo’nun eserlerinin ço¤u evren-
sel gerçekli¤in çeflitli cephelerine
duydu¤u merak› yans›t›r: Yeryüzü
flekilleri, sular›n hareketi, çiçekler
ve bitkiler, hepsinden önemlisi de
anatomi ve fizyonomi yard›m›yla
üzerinde çal›flt›¤› insan figürü. Fiz-
yonominin görevi, ruhun evi olan
bedenin gizemini yans›tmakt›r. Ni-
tekim Leonardo
flöyle yazar: “Fi-
gürlerine kiflilerin
z i h i n l e r i n d e k i
düflünceleri orta-
ya koyan bir du-
rufl ver, yoksa sa-
nat›n hiç de öv-
güye lay›k ol-
maz.” Dünyan›n
en ünlü tablosu
Mona
Lisa
’n›n
çevresinde olu-
flan efsanenin kayna¤› yaln›zca
birtak›m anekdotlar veya Dadac›-
lar’›n flakac› yaklafl›mlar› de¤ildir.
Resimde al›fl›lm›fl›n d›fl›nda bir us-
tal›ktan kaynaklanan bu efsaneyle
ilgili olarak Berenson flunu yazar:
“Velasquez’in, belki bir de en par-
lak dönemlerinde Rembrandt ve
Degas’n›n d›fl›nda,
Mona Lisa
’daki
kadar anlaml› ve inand›r›c› dokun-
sal de¤eri baflka yerde bulamay›z.”
“Son Akflam Yeme¤i” çal›flmas›
