tiren, afla¤›lanm›fl ve hakarete u¤-
ram›fl, aziz ve fleytan olan Dosto-
yevski, hangi çalg›n›n, hangi sesin
di¤erlerini bast›rd›¤›na karar ver-
menin güç oldu¤u bir konserde ol-
du¤u gibi her birinin kendi dünya-
s› ve bafl›na buyruklu¤unu korudu-
¤u, ba¤›ms›z bilinçler ve çok sesli-
li¤in egemen oldu¤u yeni bir dün-
ya edebiyat› örne¤i yaratm›flt›r.
Böylece kiflileri ait olduklar› topra-
¤a ve kültüre derinden ba¤l› oldu-
¤u hâlde Dostoyevski, XX. yy. ro-
man›n›n macerac›lar›na ›fl›k tutan
bir rehber olabilmifltir.
Avrupal›lar›n hayalinde Dosto-
yevski, devrim öncesindeki "Rus"u
temsil eder. Daha çocuk yaflta
mutsuzlu¤u tatm›fl, afla¤›lanm›fl-
t›r: Zalim, kaba ve alkolik bir baba-
s› vard›. Köylülerin nefret etti¤i bu
baba, büyük bir ihtimalle onlar ta-
m›fl durumdayd›: I. Petro’nun re-
formlar›ndan kaynaklanan yeni-
leflme, Bat› tarz› kentleflmenin
bafllamas› ile köy yaflam›na s›k› s›-
k›ya ba¤l› “mujik”in (Rus köylüsü)
temsil etti¤i güçlü geleneklere ba¤-
l›l›k duygusu aras›nda, entelektüel
seçkin kifli, kendisini gerçekle bü-
tün iliflkisi kesilmifl halde bulur.
Puflkin, her zaman gereksiz, "fazla-
dan" ve XIX. yy’›n ilk yar›s›nda Rus
edebiyat›n›n baflkahraman› olacak
bir karakter ya-
ratm›flt›. Rus
tarihinde, hare-
ket hâlindeki
büyük güçleri
fark eden ve
Rus halk›n› bu
güçlerden biri
olarak göstere-
cek olan da bu
k a h r ama n d › .
Do s t o y e v s k i ,
ö l ü m ü n d e n
tam bir y›l önce, Puflkin’e duydu¤u
sayg›y› belirtirken ona çok fley
borçlu oldu¤unu itiraf etmifltir.
Dostoyevski daha da ileri gidecek-
tir. Gerçekçi ve hayalci, ‹sa âfl›¤›,
ama en ahlaks›z ve sefil yarat›kla-
r› bulup ç›karmaktan da ayr› bir
zevk duyan, suç ve cezan›n hazz›-
na doymayan, en itici, en dengesiz
kahramanlar›yla kendini özdefllefl-
84
