raf›ndan öldürülmüfltü; veremli
olan annesi Dostoyevski 16 yafl›n-
dayken öldü. Dostoyevski’nin sa¤-
l›¤› bozuktu, saras› vard›, yo¤un bir
suçluluk duygusu içini kemiriyor-
du (Freud’a göre babas›n›n ölümü-
nü arzulad›¤›ndan onun ölümün-
den kendini sorumlu tutuyordu.);
istedi¤i yolu izleyememifl, 28 ya-
fl›ndayken bir grup genç suikast-
ç›yla birlikte oldu¤u için tutuklan-
m›fl, ölüme mahkûm edilmifl ve in-
fazdan hemen önce ba¤›fllanm›fl
ama Sibirya’ya sürülmüfltü. Sibir-
ya’da bir alaya kat›lm›fl ve dört y›l
süren bedensel ve ruhsal ac›lardan
sonra, aile "gelene¤i" uyar›nca ve-
remli bir dulla evlenmifl ve k›sa bir
zaman sonra onu da kaybetmiflti.
Kendini öldüresiye yazmaya ver-
mifl, bo¤az›na kadar borca batm›fl
ve yeni efliyle Avrupa’ya kaçm›flt›.
Kumarhaneleri dolaflarak metelik-
siz kalm›fl, üç çocu¤undan birinin
ölümüne tan›k olmufltu. Sara kriz-
lerinin ço¤ald›¤› dönemlerde sefa-
let içinde çal›flm›fl ama tan›nm›fl
biri olarak ölmüfltü; cenazesi müt-
hifl kalabal›kt›. Bu gizemli insana
"Rus" s›fat› verilse ne de¤iflir? E¤er
Rus kelimesi "acayip" anlam›na
geliyorsa hiçbir fley de¤iflmez. Ama
bu s›fat, bir kültürü, bir halk›, bir
topra¤› belirtiyorsa o zaman her
fley de¤iflir: Dosto-
yevski, zindan-
dayken kurtulu-
flun ancak basit
insanlardan
ve
canilerden gelebi-
lece¤ini
ö¤ren-
miflti. Yoksulluk
günlerinde ‹sa’y›
tan›m›fl, onu bü-
tün
benli¤iyle
sevmiflti: "E¤er bi-
risi bana, gerçe¤in
‹sa’da olmad›¤›n› kan›tlamaya kal-
karsa ‹sa ile birlikte olmay›, ger-
çekle birlikte olmaya tercih ede-
rim". Bat›da paran›n egemenli¤ine
ve tanr›tan›maz sosyalizmin ilerle-
yifline tan›k olmufltu. Rusya’y› bu
Avrupa’ya karfl› yüceltmek için
bunlar yeter de artard›.
85
