mas› için de âfl›klar gerekir. Kurtu-
luflun, en cani, en sefih yarat›klar-
dan gelece¤ini aç›klayan (Fahifle bir
azizedir.) "Rus ruhu"nun karars›zl›-
¤› ve tuhafl›¤› de¤il, iflte bu hareket-
tir. Günah ba¤›fllanmak için zorun-
ludur ve ac› çekmek gerekir: Ba¤›fl-
lanmak için çile çekmifl olmak flart-
t›r. Temel sorun flüphe yok ki Tan-
r›’n›n varl›¤› sorunudur ve Dosto-
yevski’nin birçok kahraman›, ce-
hennem azab› içinde k›vranmakta-
d›r. Acayip, sap›k, sefih, yoldan ç›k-
m›fl, akl› k›t yarat›klar, fahifleler,
caniler, nihilistler, mistikler, kaç›k-
lar; büyük kentin tekin olmayan
u¤ursuz köflelerinde sefalet, ç›lg›n-
l›k, paran›n gücü, devrim gibi ça¤›n
sorunlar›na yaklaflan "gerçekçi" bir
evrende (Dostoyevski’nin romanla-
r›n›n ço¤u güncel bir polisiye olay
YEN‹ B‹R fi‹‹RSELL‹K
Dostoyevski’nin kiflileri gerçe¤i an-
cak ona arzulad›¤› hedefi gösterir-
ken ayn› zamanda bu hedefe ulafl-
mas›n› da yasaklayan baz› (sosyal,
ideolojik) modeller arac›l›¤›yla kav-
rar. Ortada arzu duyan bir özne, ar-
zunun hedefi büyüleyici bir model
vard›r ama gerçekte hedef burada
hiç de önemli de¤ildir. Aslolan sa-
dece öznenin modelle olan iliflkisi-
dir: Model, ya fazla mükemmel ol-
du¤u için ya da
aksine, kahra-
man›n
kendi
kendine yaratt›-
¤› ideal görün-
tüyle çeliflti¤in-
den daima düfl
k›r›kl›¤› yarat›r.
Ancak Dosto-
yevski evreni-
nin kurallar›n-
dan biri de hay-
ranl›k duyma
ihtiyac›n›n ger-
çeklikten her zaman daha fliddetli
olmas›d›r. Bu yüzden kahraman,
idealinin s›radanl›¤›n› kabul et-
mektense kendi kendini afla¤›lar.
Afla¤›lanma gereklidir: Var olman›n
temelini oluflturur; Tanr›’y› do¤ru-
layan cehennemdir ve kurbanlar›n
olmas› için cellat, efendilerin olma-
s› için köleler, sevilen insanlar›n ol-
86
