101
d›r. Üst katta, holden ayr› olarak biri bal-
konlu yedi odas› vard›r. Atatürk’ün ölü-
münden sonra Özel ‹dare’ye devredildi-
¤i 1939’da Akflam K›z Sanat Okulu ve
K›z Enstitüsü olarak kullan›ld›. 1952’de
Tar›m Bakanl›¤›’na ve 1980’den sonra
Kültür Bakanl›¤›’na devri sonras› onar›-
l›p Atatürk Müzesi olarak ziyarete aç›ld›.
Antep
Gaziantep’in 1921 y›l›na kadar kullan›-
lan eski ad›. “Ay›ntab” da denilirdi.
Antep Cephesi
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Güney Ana-
dolu’da Frans›zlara karfl› mücadele ve-
ren en önemli yerel cephelerden biri (5
Kas›m 1919-25 Aral›k 1921). Mondros
Ateflkes Antlaflmas›’ndan (30 Ekim
1918) sonra 17 Aral›k 1918’de Antep,
‹ngilizler taraf›ndan iflgal edildi. Bafl-
lang›çta yöre halk›na karfl› ›l›ml› bir po-
litika izleyen ‹ngilizler, 23 Ocak
1919’da Hükûmet Kona¤›’n› iflgal etti-
ler, yörenin ileri gelenlerini tutuklaya-
rak Halep ve M›s›r’a sürdüler. Olaylar,
halk taraf›ndan çeflitli protesto eylemle-
riyle k›nand›; kentte Cemiyet-i ‹slâmiye
ad›nda bir direnifl örgütü kuruldu. 5 Ka-
s›m 1919’da ‹ngilizler, Frans›zlarla
yapt›klar› anlaflma uyar›nca Antep’i
Frans›zlara devrettiler. Antep halk›,
Frans›z iflgalini büyük tepkiyle karfl›la-
d› ve Antep Savunmas› olarak adland›-
r›lan yerel direnifli bafllatt›. Frans›zlar›n,
yöreden daha önce göç etmifl olan Er-
menilerle birlikte halka çeflitli eziyetler-
de bulunmas›, Türk polis ve jandarma-
s›n›n Frans›z komutas› emrine verilme-
si ve bunlar›n Ermenilerden polis teflki-
lât› kurmaya çal›flmalar›, Antep halk›n›
mücadele için cesaretlendirdi. Her Cu-
ma günü Akyol Camii’ne çekilen Türk
bayra¤›n›n engellenmesi, Frans›zlar›n
kad›nlara sald›rmalar› ve on iki yafl›n-
daki bir çocu¤un, annesini kurtarmak
isterken öldürülmesi gibi olaylar, Antep
halk›n› galeyana getirdi. Bu tepki, Sivas
Kongresi sonras› Kilisli Yusuf R›za
Bey (Arslan Bey) ve Yüzbafl› Kamil
Bey’in (Polat) önderli¤inde Anadolu ve
Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti fiu-
besi’nin kurulmas›yla örgütlü bir hâl al-
d›. Cemiyet-i ‹slâmiye ile birlikte Mü-
dafaa-i Hukuk Cemiyeti, bölgeyi 27
parçaya ay›rarak örgütlenmeyi köylere
kadar tafl›d›. ‹lk sald›r›, Ocak 1920’de,
iflgal kuvvetlerinin yiyecek tafl›yan
kamyonlar›na yap›ld›. Kuvâ-yi Milliye
Kilis Komutan› Te¤men Sait (fiahin
Bey), Kilis-Antep yolunda üç savunma
noktas› oluflturarak Frans›zlar›n An-
tep’le olan ba¤lant›s›n› kesti. Kente ge-
len yiyecek ve cephane konvoyuna bas-
k›nlar düzenlendi. Bu bask›nlar s›ras›n-
da Karab›y›kl› Köyü’nden Karay›lan
adl› bir köylü, Frans›zlara büyük kay›p-
lar verdirdi. Antep Müdafaa-i Hukuk
Cemiyeti, Frans›zlara, yöreden Ermeni-
lerin ç›kar›lmas›, yerel Türk yönetimine
kar›fl›lmamas›, bölgeye yeni asker sev-
k›yat› yap›lmamas› ve iki Türk taburu-
nun Antep’e yerlefltirilmesi gibi istekle-
ri içeren bir nota verdi. Bu isteklere ce-
vap vermeyen Frans›zlar›n destek kuv-
vetleri, 26 Mart 1920’de fiahin Bey’in
savunmas›n› yararak Antep’e ulaflt›. Bu
çat›flmalarda fiahin Bey flehit düfltü. Bir
tutuklunun yarg›lanmas› için jandarma-
n›n atefl açmas›, kent içindeki çat›flma-
lar› bafllatan k›v›lc›m oldu. Binlerce
Anteplinin kat›ld›¤› kent savafl›nda
Frans›zlar esir al›nmaya baflland›. Bu
çat›flmalar s›ras›nda kuzeyde Kuvâ-yi
Milliye ve güneyde Frans›zlar olmak
üzere kent ikiye bölündü. 26 Nisan
1920’de Frans›zlar Ma¤arabafl› mevki-
inde tank ve toplarla sald›r›ya geçtiler.
Bu çat›flmada Frans›zlar›n a¤›r kay›plar
vermesi üzerine 30 May›s 1920’de yir-
mi günlük ateflkes yap›ld›. Frans›zlar›n
kal›c› bir bar›fla yanaflmamalar› Ankara
Hükûmeti’ni tedirgin etti¤inden K›l›ç
Ali Bey, Mustafa Kemal Pafla’n›n tali-
mat›yla 31 Mart 1920’de Antep’e gele-
rek Kuvâ-yi Milliye’nin bafl›na geçti.
29 Temmuz 1920’de çat›flmalar tekrar
bafllad›. Kuvâ-yi Milliye, d›flardan yar-
d›m alamad›¤› için gittikçe zay›fl›yor-
du. Kenti almay› kafas›na koyan Fran-
s›zlar 20 Kas›m 1920’de kenti bir kez
daha kuflatt›lar. A¤›r top atefli karfl›s›nda
zor duruma düflen Kuvâ-yi Milliye güç-
leri 9 fiubat 1921’de kenti Frans›zlara
terk etmek zorunda kald›. 10 fiubat
Antep Cephesi
Antepli mücahitler (1920)
Antep Cephesi’nde Frans›zlara karfl› çarp›-
fl›rken flehit düflen fiahin Bey
