107
(Mu¤la) millet-
vekili olarak
girdi. Kurtu-
lufl Savafl›
y›llar›nda
Kastamonu
‹ s t i k l â l
Mahkeme-
si’nde görev
yapt›. TBMM
ad›na Bolfle-
vizmi incelemek
üzere Sovyetler
Birli¤i’ne gönderilen
heyette yer ald›. Dönüflün-
de Mustafa Kemal Pafla’n›n emriy-
le kurulan resmî Türkiye Komünist Par-
tisi’nin kurucular› aras›na kat›ld› (1920).
1923’te ‹zmir milletvekili olarak parla-
mentoya seçildi ve bu görevi 1939 y›l›-
na dek sürdürdü. 1925-1938 aras› Hari-
ciye Vekilli¤i yapt›. Türk d›fl politikas›-
n›n belirlenmesinde önemli rol oynad›.
Türk-Sovyet dostlu¤unun geliflmesi ve
Balkanlar’daki anlaflmazl›klar›n gideril-
mesi konusunda çaba gösterdi. 1939-
1942’de Londra büyükelçili¤i, 1952-
1959’da Türkiye ‹fl Bankas› yönetim ku-
rulu baflkanl›¤› yapt›. Çok partili hayata
geçildi¤inde Demokrat Parti’yi destek-
ledi. Çeflitli gazetelerde makaleler yazd›.
27 May›s 1960 sonras› Yeni Türkiye
Partisi’ne girdi. D›fliflleri bakan›yken
TBMM’de yapt›¤› konuflmalar Numan
Menemencio¤lu taraf›ndan “Lozan’›n
‹zlerinde 10 Y›l” (1935) adl› kitapta top-
land›. Çeflitli gazetelerde d›fl siyaset üze-
rine yazd›¤› ma-
kaleleri “Gö-
rüfllerim” (2
c i l t ,
1945,1968)
ad›yla ya-
y › m l a n d › .
Ayr›ca, “Çi-
çek Hastal›¤›”
(1914), “S›t-
ma” (1914) ve
“Papatotis Hum-
mas›” (1924) adl›
t›pla ilgili meslekî ki-
taplar yazd›.
Arda, Adil (Hac›)
1869 Lofça/Bulgaristan
8 fiubat 1935 ‹stanbul
‹ttihat ve Terakki F›rkas› önderlerinden,
hukukçu. Memurluk yapt›¤› s›rada Hu-
kuk Mektebi’ni bitirdi (1903). Selâ-
nik’te gizli ‹ttihat ve Terakki Cemiye-
ti’ne girdi. Meflrutiyet’ten sonra Tekfur-
da¤› (Tekirda¤) mebusu oldu (1908). ‹t-
tihat ve Terakki Cemiyeti’nin merkezî
umumî üyeli¤ine ve genel sekreterli¤ine
seçildi (1910). Dahiliye Nâz›rl›¤›na
atand› (1911). Gümülcine mebusu seçil-
di (1912). Mahmut fievket Pafla kabine-
sinde Dahiliye Nâz›r› koltu¤unu korudu.
Balkan Savafl› sonunda Edirne geri al›n-
d›¤›nda, genifl yetkilerle Edirne Valili¤i-
ne atand› (1913). Bursa milletvekili se-
çildi (1914). Meclis-i Mebusan Baflkan-
l›¤›na getirildi ve bu görevini 21 Aral›k
1918’de Meclis-i Mebusan’›n da¤›t›l-
mas›na dek sürdürdü. Mütarekeden son-
ra ‹ngilizler taraf›ndan tutuklanarak
Malta adas›na sürüldü. Malta’dan kur-
tulduktan sonra bir süre Almanya’da
kald›. Türkiye’ye döndü¤ünde TBMM
Hükûmetince Adana ve ard›ndan Bursa
Valili¤ine atand› (1922). Reji genel mü-
dürlü¤ünden emekliye ayr›ld› (1923).
Lozan Antlaflmas›’na göre kurulan
Türk-Frans›z Mahkemesi’nde Türk ta-
raf›n›n hakemli¤ini ve ‹stanbul Dârülfü-
nunu’nda 1933’e dek Medenî Hukuk
okuttu.
Bafll›ca eserleri:
‹sviçre Medenî
Hukukuna Nazaran Kefalet
(1926),
‹s-
viçre Hukuk-› Medeniyesi Vecaib K›sm›
(1926),
Borçlar Kanunu fierhi
(2 cilt,
1926-28).
Ardahan
Mondros Mütarekesi sonras› Ruslara b›-
rak›lan Do¤u Anadolu kenti. 1535’te
Ardahan
1925-1938 aras› Hariciye Vekilli¤i yapan Tevfik Rüfltü Aras, Atatürk’le birlikte.
Adil Arda
Tevfik
Rüfltü Aras
