891
iliflkisi oldu¤undan kuflkulan›l›p takip
edildi¤ini anlay›nca 1899’da görevinden
ayr›l›p Hicaz’a gitti. 1919’da atand›¤›
Antep Tahrirat Müdürlü¤ü s›ras›nda,
Antep savunmas›nda ulusal direnifl ör-
gütünü oluflturanlar aras›nda yer ald›.
Birinci TBMM’ye Antep’ten milletve-
kili seçildi (1920). Görülen lüzum üzeri-
ne Halfeti Kaymakaml›¤›na atand›¤›n-
dan milletvekilli¤i sona erdi. 1926’da
emekliye ayr›ld›.
Yoldafl
Kurtulufl Savafl› y›llar›nda Bursa’da ya-
y›mlanan sol içerikli günlük gazete.
1919’da ‹brahim Hilmi taraf›ndan ç›ka-
r›ld›; bir süre yay›m›na ara vermek zo-
runda kald›. Temmuz 1920’de tekrar ya-
y›n hayat›na girdi. Bursa’n›n iflgalinden
sonra Mümtaz fiükrü E¤ilmez’in Kev-
keb gazetesi ile birleflti ve bir süre sonra
tekrar ‹brahim Hilmi yönetiminde ya-
y›mland›. Bursa’n›n kurtuluflundan son-
ra ‹stanbul bas›n›na paralel olarak sol
içerikli yaz›lara sayfalar›nda yer verdi.
‹stanbul’dan gelen fiefik Hüsnü ve arka-
dafllar› taraf›ndan yönetildi. 1925’te ç›-
kar›lan Takrir-i Sükûn Kanunu uyar›nca
kapat›ld› ve arkadafllar›yla birlikte tu-
tuklanan gazetenin sahibi ‹brahim Hil-
mi, yedi y›l kürek cezas›na çarpt›r›ld›.
Yontunç, Kenan
1904 ‹stanbul
1995 ‹stanbul
Özellikle Atatürk büstü ve an›t heykel
çal›flmalar›yla tan›nan heykelt›rafl. Sana-
yi-i Nefise Mektebi’ne bir y›l devam et-
tikten sonra 1923’te gitti¤i Münih’te
özel heykel atölyelerinde çal›flt›. 1925’te
yurda döndükten k›sa bir süre ilkokul
ö¤retmenli¤i yapt›. Bu arada Atatürk
büstleri üzerinde çal›flt›. ‹stanbul Deniz-
yollar› için Yolcu Salonu önündeki ilk
Atatürk büstünü yapt›. Bunu de¤iflik
kentlerdeki Atatürk an›t heykelleri izle-
di. Bu arada Ankara’ya giderek Ata-
türk’le tan›flt› ve ona, yap›tlar› için poz
verdirdi. 1943’te Güzel Sanatlar Akade-
misi’ne asistan olarak atand›. 1955’te
modelaj ö¤retmenli¤ine getirildi.
1969’da yafl s›n›r› nedeniyle emekliye
ayr›ld›ktan sonra çal›flmalar›n› ‹stan-
bul’daki özel atölyesinde sürdürdü.
1938’de bakarak yapt›¤› Atatürk Mas-
k›’n›n yan› s›ra özellikle Atatürk ve ‹nö-
nü büst ve an›t heykel çal›flmalar›yla ta-
n›nd› ve yap›tlar›n›n tümünde benzetme
ögesini ön plana ç›kard›. Cumhuriyet’in
50.Y›l›’nda ‹stanbul Üsküdar fiemsipafla
Alan›’na dikilen Atatürk An›t› çal›flma-
s›ndan sonra (1973), eserlerini 1983’te
Yap› Kredi Bankas› Galatasaray Galeri-
si’nde sergiledi. Bafll›ca an›t heykel uy-
gulamalar›: Atatürk An›tlar› (Amasya,
1928; Tekirda¤, 1929; K›rklareli, 1929;
Çorum, 1931; Edirne, 1931; Elâz›¤,
1933; Isparta, 1934; Bal›kesir, 1935;
Kayseri, 1937-1938); Feriha Han›m’›n
Büstü (1940); ‹nönü Heykeli (Mersin,
1938); Heykelt›rafl Zühtü Mürito¤lu Ba-
fl› (1962); Âfl›k Veysel An›t› (1973).
Yorgun Savaflç›
Kemal Tahir’in II.Meflrutiyet ile Müta-
reke Dönemi aras›ndaki olaylar› anlatan
roman›. 1965’te yay›mlanan eser, Ayfle
fiasa taraf›ndan sahneye konduktan son-
ra Halit Refi¤ taraf›ndan TV filmi olarak
çekildiyse de film, gösterilmedi¤i gibi
yak›l›p ortadan kald›r›ld›.
Bu olay uzun tart›flmalara yol açt›; daha
sonra bir kopyas› bulunarak gösterime
girdi. Üç bölümden oluflan; II.Meflruti-
yet ile Mütareke Dönemi (1918-1922)
aras›ndaki olaylardan, Balkan ve I.Dün-
ya Savafl›’nda u¤ran›lan bozgunlardan
ac›l›, yorgun dönen savaflç›lar›n toplan›p
örgütlenmesini anlatan eser, “Cehen-
nem Yüzbafl› Cemil” ekseninde geliflir.
‹flgal alt›ndaki ‹stanbul’da Yüzbafl› Ce-
mil’in, teyze k›z› Neriman’la evlenme-
siyle bafllayan olaylar, yorgun savaflç›la-
r›n Anadolu’ya geçmeleri ve Mustafa
Kemal saflar›na kat›lmalar›yla sona
erer. Birinci bölümde halk›n ‹ttihatç› su-
baylara tepkisi, ‹stanbul’un sefaleti ele
al›n›r; ikinci bölüm, y›lg›nl›¤›n tespit ve
tasviri ile bafllar ve bu y›lg›nl›ktan kurtu-
lup direnifle geçmekle sona erer.
Son bölüm, Yüzbafl› Cemil’in ‹stan-
bul’dan ayr›l›p Bursa’ya gelifli ile bafllar
ve olaylar Bursa’da geçer. Ak›l almaz
güç flartlar içinde, ayaklanmalar›n bast›-
r›lmas›, düzenli ordu kurulmas› ve bu
ordunun baflar›lar› ile sona erer.
Yozgat
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Çapano¤lu
Ayaklanmas›’n›n yafland›¤›, ‹ç Anadolu
Bölgesi’nde il. 1413’te Çelebi Mehmed
döneminde Osmanl› topraklar›na kat›l-
d›. 12.yüzy›l bafllar›nda O¤uz boylar›n-
dan Bozoklar›n yerleflmesi nedeniyle
Bozok ad› verilen yöre, 16. ve 17.yüz-
y›llarda Baba Zünnun, Kalendero¤lu ve
Çapano¤lu Ayaklanmalar›na sahne ol-
du. 19.yüzy›l sonlar›nda Ankara vilâye-
tine ba¤l› Bozok sanca¤› s›n›rlar› içinde
yer ald›. Kurtulufl Savafl› s›ras›nda yöre-
yi etkileyen en önemli olay, 8 Haziran
1920’de bafllayan ve TBMM Hükûme-
ti’nin emriyle Çerkez Ethem taraf›ndan
bast›r›lan Çapano¤lu Ayaklanmas›’d›r.
1923’te il yap›lan Bozok, TBMM’nin
25 Haziran 1927 tarih ve 630 say›l›
karar›na göre ad› Yozgat olarak de¤iflti-
rildi.
Yozgat
Kenan Yontunç’un yapt›¤› Atatürk büstü.
Kenan Yontunç
